تنشهای خاورمیانه باعث اوج گیری قیمت نفت میشود
نویسنده : مونا مشهدی
دوباره تنشی تازه در خاورمیانه و نگرانی در مورد امنیت عرضه نفت، زمینه را برای افزایش قیمت این منبع استراتژیک فراهم کرد. احتمال درگیری بین کردستان و عراق بر سر تصاحب حوزه نفتی کرکوک، باعث شد تا قیمت نفت در بازار جهانی به بالاترین سطح طی شش ماه اخیر برسد.
در روز دوشنبه، ۱۶ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی، نیروهای دولتی عراق وارد منطقه کرکوک شدند تا حوزه نفتی کوکوک را تحت کنترل دولت مرکزی قرار دهند. حوزه نفتی کوکوک، بزرگترین و مهمترین حوزه نفتی در اقلیم کردستان است و به همین دلیل ورود نیروهای ارتش عراق برای کنترل این حوزه نفتی، با مقاومت کردها و ایجاد درگیری بین آنها همراه شد. با وجود اینکه هم اکنون این منطقه نفتی تحت کنترل نیروهای دولتی عراق قرار دارد ولی همچنان احتمال درگیری بین کردها و نیروهای دولتی عراق زیاد است و احتمال ایجاد اختلال در مسیر تولید و انتقال نفت تولیدی این حوزه به بازارمصرف وجود دارد؛ به همین دلیل است که قیمت نفت در بازار در حال افزایش است.ماهیر کاپادیا، رئیس مرکز مطالعات و سرمایه گذاری سان گلوبال میگوید: ریسکهای ژئوپلیتیکی همیشه اصلیترین و مهمترین عامل تاثیرگذار روی قیمت نفت در بازار بودند؛ زیرا این ریسکها زمینه را برای اختلال در مسیر عرضه نفت فراهم میکنند و به همین دلیل باعث افزایش قیمت نفت میشوند. وی ادامه داد: هم اکنون دو ریسک بزرگ در خاورمیانه وجود دارد: اول احتمال جنگ بین منطقه کردستان و کشور عراق که بدون شک روی توان تولید و انتقال نفت عراق تاثیر میگذارد و همانطور که جنگ آمریکا و عراق باعث افزایش قیمت نفت شد، این درگیری هم رشد قیمت نفت را به همراه می آورد. دوم تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا برای تائید نکردن توافق هستهای ایران و کشورهای پنج به علاوه یک و احتمال افزایش تنش در روابط ایران و غرب. همچنین اگر آمریکا اقدام به افزایش تحریمهای اقتصادی علیه ایران بکند یا تحریمهای نفتی وضع کند، فشار مضاعفی از جانب عرضه به بازار وارد میشود و این فشار مضاعف زمینه ساز رشد قیمت نفت خواهد شد؛اما برخی از تحلیلگران و دست اندرکاران بازار نفت، خوشبینتر هستند. فاتیح بیرول، دبیر کل سازمان اوپک بر این باور است که هنوز برای برآورد تاثیر این تنشهای ژئوپلیتیکی روی بازار نفت زود است. او در پاسخ به خبرنگار رویترز در این زمینه گفت: تاریخ نشان داده است که تنشهای ژئوپلیتیکی بازار نفت را با شدت زیادی تحت تاثیر قرار میدهد و این بار هم میتوان همین انتظار را داشت ولی برای اینکه در مورد تاثیر این دو تنش پیش روی بازار نفت صحبت کنیم، کمی زود است.از سخنان دبیر کل سازمان اوپک میتوان این طور برداشت کرد که هر یک از این دو تنش، میتواند با راهکارهایی برطرف شود و بدون اینکه تاثیر معنا داری روی بازار داشته باشد، به پایان برسد ولی در صورتی که تشدید شده و زمینه ساز اختلال در عرضه یا آغاز جنگی دیگر در خاورمیانه شود، بدون شک بازار نفت متاثر خواهد شد؛اما این سکه روی دیگری هم دارد و آن سرمایه گذاری آمریکا در افزایش توان تولید خود است. طبق گزارشهای رسمی از ماه نوامبر سال جاری؛ یعنی کمتر از دو هفته آینده، حجم تولید نفت شیل در آمریکا ۸۱ هزار بشکه در هر روز بیشتر خواهد شد. این افزایش حجم تولید به معنای افزایش عرضه به بازار نفت و جایگزین شدن بخشی از نفتی است که در اثر تنشهای خاورمیانه از بازار حذف خواهد شد. در ضمن دولت تازه آمریکا در نظر دارد با از میان برداشتن موانع سرمایه گذاری در صنعت نفت و اجازه حفاری چاه نفت در بخش بیشتری از آمریکا، توان تولید کشور را افزایش دهد و خود را به عنوان کشوری که نه تنها از نظر اقتصادی جایگاه اول را دارد؛ بلکه یک صادر کننده بزرگ نفت است هم معرفی کند. در این صورت تقابل با کشورهای خاورمیانه و حذف شدن نفت آنها از بازار نخواهد توانست قیمت را در سطح جهان متاثر کند؛اما باید به این نکته توجه داشت تا زمان اجرایی شدن این طرح ممکن است چند سال طول بکشد و تنشهای کنونی خاورمیانه –در صورت حل نشدن- میتواند زمینه ساز اوج گیری دوباره قیمت نفت باشد.