پس از زلزله مهیب در استان کرمانشاه، تصاویری از فروریختن ساختمان‌های تازه‌ساز «طرح مسکن مهر»، حیرت، تأسف و تعجب افکار عمومی را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخته است. هرچند وقوف داریم روزهای ابتدایی پس از فاجعه زلزله وقت چندان مناسبی برای طرح این‌گونه بحث‌ها و انتقادها نیست، اما عکس‌ها و فیلم‌هایی که در روزهای گذشته در صفحات مجازی بسیاری از خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای منتشر شده، متأسفانه این اطمینان را به‌طور نسبی می‌دهد که این ساختمان‌های ویران‌شده در قالب طرح مسکن مهر بوده و از سوی دیگر با انتشار وسیع تصاویر این ساختمان‌ها در فضای مجازی، میلیون‌ها کاربر ایرانی فضای مجازی از آن آگاه شده و تصاویر آن را دیده یا به اشتراک گذاشته‌اند. «مسکن مهر» که از طرح‌های دوران هشت‌ساله دولت محمود احمدی‌نژاد است، طرحی است که یک‌دهه از آغاز آن نگذشته و قاعدتاً می‌بایست ساختمان‌ها و مجتمع‌های آن دست‌کم به‌لحاظ سازه و مقاومت امن باشند، اما تصاویر نشان می‌دهد این ساختمان‌ها نیز همچون بسیاری از ساختمان‌های فرسوده و قدیمی از زلزله جان سالم به‌در نبرده و فروریخته‌اند. در یک دهه گذشته و هم‌زمان با مطرح‌شدن مبحث «مسکن مهر» بسیاری این انتقاد را مطرح می‌کرده و می‌کنند که این ساختمان‌ها غالباً در نواحی کم‌امکانات یا فاقد امکانات اطراف شهرهای بزرگ بنا شده و از کمترین امکانات متناسب با زندگی شهری بی‌بهره هستند.
حتی رئیس‌جمهور (حسن روحانی) از این طرح با عنوان کنایه‌آمیز «ساخت خوابگاه» نام برده (نقل به مضمون) و گفته است مردم از مسکن مهر تنها انتظار خوابگاه نداشته و ندارند؛ بلکه می‌بایست امکانات و زیرساخت‌های متناسب شهری را نیز در محل‌هایی که مجتمع‌های این طرح ملی در آن جای داده شده‌اند؛ داشته باشند؛ اما زلزله کرمانشاه پرده‌ای دیگر از ضعف‌های این طرح را به نمایش گذاشت و معلوم شد متأسفانه بسیاری از ساختمان‌هایی که در قالب این طرح احداث شده به قول معروف «بسازوبندازی» و فاقد ساده‌ترین استانداردهای مقاومت در برابر زلزله بوده‌اند؛ درحالی‌که کلید واحدهای آن پس از ماه‌ها و گاه سال‌ها انتظار به خانواده‌های غالباً کم‌درآمد داده شده تا سرپناهشان باشد. اگر حتی همه انتقادهای گذشته درباره طرح مسکن مهر را به کناری بنهیم همین یک نمایش ضعف سازه این ساختمان‌های تازه احداث شده، خود به‌خوبی گواه فاجعه «هدردادن منابع کشور» در پروژه‌ای است که حتی قادر نیست در حدواندازه یک سرپناه و خوابگاه به ساکنان و صاحبان خود سرویس و احساس امنیت و آرامش بدهد. آیا به‌واقع نمی‌توان پیمانکاران این ساختمان‌های به‌شدت آسیب‌دیده مسکن مهر را که نسبت به جان و مال مردم بی‌تفاوت بوده‌اند برای پاسخگویی قضایی و حقوقی فراخواند؟ پرسش دیگر اینکه ناظران این طرح ساخت‌وساز ملی که هنوز فرایند تحویل هزاران واحد مسکونی در قالب آن به شهروندان ثبت‌نام کرده ادامه دارد، کجا بوده و چگونه نظارت کرده‌اند؟ با وجودی که مدیرکل راه‌وشهرسازی استان کرمانشاه اعلام کرده که ساختمان‌های فروریخته مسکن مهر روی گسل زلزله بوده‌اند، اما این مسئله نیز تغییری در فاجعه ضعف مطالعات و اجرای این طرح ملی ایجاد نمی‌کند؛ چراکه در این هنگام این ابهام پیش می‌آید که مطالعات مکان‌یابی طرح مسکن مهر چگونه بوده و چطور برای مکان ساخت این پروژه‌های مسکونی که غالباً پرواحد بوده‌اند، گسل‌های زلزله انتخاب شده‌اند! وانگهی انتشار برخی تصاویر نشان می‌دهد در یک خیابان به فاصله چند ده متر به‌ویژه در سرپل ذهاب برخی ساختمان‌های حتی قدیمی شخصی‌ساز در کنار ساختمان‌های تازه‌احداث‌شده مسکن مهر کاملاً سالم مانده وحتی شیشه‌هایشان نیز نشکسته؛ درحالی‌که دیوارهای چهارطرف ساختمان‌های مسکن مهر به‌طورکامل فروریخته و این ساختمان‌ها با آوار کامل فاصله چندانی ندارند؛ بااین‌حال دو نگاه به ماجرای تخریب ساختمان‌های مسکن مهر سرپل ذهاب وجود دارد: در قالب نگاه اول، از آنجا که با وقوع زلزله‌ای با بزرگی بیش از هفت ریشتر که در ۲۷ سال اخیر در ایران و در ۵۰ سال گذشته در منطقه زاگرس بی‌سابقه بوده، تخریب ساختمان‌های مسکن مهر نیز همچون دیگر ساختمان‌ها دور از واقعیت
نیست.
مطابق با این دیدگاه اگرچه دیوارهای برخی ساختمان‌های مسکن مهر آسیب دیده‌اند، اما سازه این ساختمان‌ها سالم است. اما نگاه دوم در مقابل این نگاه بر این موضوع تأکید می‌کند که ازآنجاکه مسکن مهر با منابع ارزان‌قیمت و تورم‌زا به‌شکل گسترده و در سطح ملی برای اقشار محروم ساخته شده است باید به‌گونه‌ای ساخته می‌شد که در شهرهایی که دارای گسل‌های فعال هستند و سابقه لرزه‌ای قابل‌توجه دارند، به‌لحاظ استحکام در برابر زلزله مقاوم باشند.
 

 

بهار 1288 یکی از بزرگترین شعرای معاصر فارسی پا به عرصه‌ی هستی گذاشت. «رهی معیری» نامی آشنا در میان اهالی ادب و نیز دوستداران موسیقی ایران است. مادرش «فخر عالم» خود نام همسر خود، «محمدحسن» را برای او انتخاب کرد. زیرا پدر رهی که از رجال مطرح قاجار بود پیش از تولد او چشم از جهان فروبست. حضور مادر فرهیخته و تعالیم هنری‌اش موجب شد که «رهی» از کودکی به شعر، نقاشی و موسیقی گرایش پیدا کند. از خردسالی در انجمن‌های ادبی زمان خود به صورت فعالی حضور پیدا می‌کرد وگرچه از همان زمان شروع به سرایش شعر نمود اما نهایتاً با چاپ یک رباعی لطیف در یکی از جراید ادبی وقت، درحالیکه تنها 17 سال داشت، رسماً به حلقه‌ی شاعران پیوست. این درآمدی بر شروع کار او در مطبوعات بود. از آن پس اشعار عاشقانه‌ی او با تخلص «رهی» و مطالب و اشعار انتقادی و فکاهی‌اش با نامهای مستعار «زاغچه» «شاه پریون» «گوشه گیر» و «حق گو» در نشریات به چاپ می‌رسید. رهی پس از تحصیلات متوسطه به خدمات دولتی مشغول شد. از سال 1322 به ریاست کل انتشارات و تبلیغات وزارت پیشه و هنر درآمد و پس از بازنشستگی تا پایان عمر در کتابخانه‌ی سلطنتی و نیز در رادیودر بخش شعر و ترانه مشغول به کار بود. رهی هیچگاه ازدواج نکرد. برخی آن را نتیجه‌ی عشق سوزانش و ناکامش به «مریم فیروز» می‌دانند. زنی پر هیاهو و اهل سیاست که نهایتاً نیز زندگی و همسری سیاسی برای خود برگزید. «رهی معیری» 24 آبان ماه سال 1347 بر اثر سرطان چشم از دنیا فرو بست.
  غزل
در دیوان رهی انواع قالبهای متدوال شعر به چشم می‌خورد اما شهرت او بیشتر مربوط به غزلیات درخشان اوست. غزلیاتی که به روشنی تحت تأثیر بزرگان سبک عراقی حافظ سعدی و نظامی و گاها متأثر از تخیلات دقیق و مضمون پردازیهای ظریف شعرای به نام سبک هندی از جمله صاءب ست. او چون شهریار، دیگر غزلسرای معروف معاصر شیفته‌ی حافظ بود اما شاید در طرز سخن پردازی بیشترین تأثیر را از سعدی گرفته باشد. ویژگی سهل و ممتنع که مختصِ زبان ساده و روان و در عین حال دور از دسترس سعدی ست در اشعار رهی نیز ملموس است. اشعار سهل و ممتنع به قدری ساده و رسا هستند که خواننده را به این اشتباه می‌اندازد که سرایش این گونه اشعار کار دشواری نیست اما در مقام عمل خواهیم دید که چنین بی پیرایه و چنین لطیف سرودن به راستی کار هر سراینده‌ای نیست. اینکه رهی چگونه به این زبان صیقل خورده‌ی یکدست رسید به چند ویژگی درشعر او برمیگردد. نخست استفاده از مأنوس‌ترین وآشناترین واژگان ممکن بود. او در شعرش از استعمال واژگان ناآشنا و غریب اجتناب می‌کرد. انتخاب واژگان غریب در هر دوره‌ای، شاعران را وسوسه می‌کرده است چرا که به نوعی بیانگر تسلط و دانش آنها نسبت به زبان است اما همواره موجب شده که دایره‌ی مخاطبان شاعر محدود شود و چه بسا شاعران خوش قریحه‌ای که به خاطر همین لفاظی ها امروزه چنان که باید خوانده نمی‌شوند. اما رهی زبان شعر را که خواسته یا ناخواسته توسط برخی شاعران هم عصرش دچار غرابت و دشواری می‌شد به سمت پاکیزگی و زدودگی سوق می‌داد. دیگر ویژگی زبان شعر رهی که زبان او را به زبان استاد مسلم سخن سعدی نزدیک می‌کند، دستورمندی ست. اینکه کمترین برهم خوردگی در ارکان جمله را در شعر او می‌توان مشاهده کرد و شاعر چنان بر توسن سخن سوار است که در تنگنای وزن و قافیه مجبور به جابجایی اجزای جمله که گاها موجب دیریابی شعرست، نمی‌شود. از دیگر سو شعر رهی از موسیقی غنی و رنگارنگی برخوردار است خصلتی که سعدی از استادان بلامنازع آن است. مجموع این خصایص شعر رهی معیری را که در میان منتقدین و ادیبان مقبولیتی تام دارد، بین عوام و مردم کوچه و بازار نیز به شهرت و محبوبیت رسانده است. از محبوبترین این غزلها غزل «حدیث جوانی» ست با مطلع «اشکم ولی به پای عزیزان چکیده‌ام/ خارم ولی به سایه‌ی گل آرمیده‌ام».
مضمون غزلهای رهی غالباً عشق است و شوریدگیهای عاشقانه. در غزل او فلسفه و یا نگاهی مختص شاعر مشاهده نمی‌شود و نگاه او به مقوله عشق نیز نگاهی کاملاً کلاسیک است، که به مدد تصاویری کلاسیک ارائه می‌شود. از این جهت منتقدین شعر رهی را به لحاظ اندیشه دارای جایگاه عالی نمی‌دانند کمااینکه خود شاعر نیز در این زمینه ادعایی نداشت.
  ترانه
دیگر قالبی که موجبات شهرت و محبوبیت رهی معیری را فراهم آورد قالب ترانه بود. ترانه به شکل امروزینش با علی اکبرخان شیرازی متخلص به شیدا آغاز شد. «شیدا» به ترانه که پیش از آن سطحی و گاها مبتذل بود، فخامت و ماهیت ادبی بخشید. او را احیاگرهنر ترانه سرایی در دوره‌ی معاصر می‌دانند. راهی که توسط ادیبان بزرگی چون عارف قزوینی، ملک الشعرای بهار، امیر جاهد و بعدتر با همت رهی معیری، بیژن ترقی، معینی کرمانشاهی و ...ادامه یافت. نقش رهی معیری در احیای تصنیف سازی و ترانه سرایی بسیار پررنگ است. چرا که او از معدود هنرمندانی بود که هم زمان به شعر و موسیقی تسلط کامل داشت. نتیجه‌ی این تسلط و توانایی خلق ترانه‌هایی بود که توسط آهنگسازان به نامی چون روح الله خالقی، همایون خرم، علی تجویدی، حبیب الله بدیعی و.... به تصنیفهایی ماندگار در موسیقی ایران تبدیل شدند. از مهمترین این ترانه‌ها «شد خزان»، «یاد ایامی»، «در پیش بی دردان چرا» و «کاروان» است. ترانه‌های او چون غزلیاتش غالباً رنگ و بوی عاشقانه داشتند با همان ویژگیهای زبانی و تصویری با این تفاوت که ساختار آنها در تناسب کامل با موسیقی بود و دقیقاً به قصد تبدیل به موسیقی سروده می‌شد. چه بسا رهی به هنگام سرایش «من از روز ازل دیوانه بودم» صدای «بنان» را در ذهن خود می‌شنیده است.

در دنیای فلسفه، علوم اجتماعی و انسان شناسی نظریات گوناگونی دربارة اصالت فرد و جامعه و رابطة آن‌ها با یک‌دیگر عرضه شده‌است. هر گروه برای دیدگاه خود دلایلی دارند و شاید هیچ گاه نتوان پاسخی یافت که همه را قانع کند. با وجود این در نظر اکثر اندیش‌مندان، جامعه حرکتی دارد که توسط عده ای ایجاد شده و بسیاری از عوام را با خود همراه می کند. عوام در این جا لزوماً به معنای افراد ضعیف یا معمولی نیست بلکه مفهومی فراگیر داشته و شامل تمام کسانی می شود که راهی را بدون تحلیل و بررسی های دقیق پیش می گیرند؛ چه از روی تأیید ساده اندیشانة آن راه و چه به دلیل ترس از عواقب مخالفت با اکثریت و چه دلایل دیگر. حتی برخی خالصانه و با تمام وجود در راهی که پیش روی آن ها نهاده می شود می کوشند اما باید پذیرفت که برای تعالی و تأثیرگذاری، تنها خوب کار کردن کافی نیست بلکه مهم تر از آن، کارِ خوب کردن است.
در این زمینه، کتاب «قلعه حیوانات» اثر «جرج اورول» مثال خوبی است. در این کتاب «باکستر» نام اسبی نیرومند و جاافتاده است که در مبارزه برای بیرون راندن مالک مزرعه تلاش فراوانی می‌کند و پس از آن که مدیریت قلعه به دست حیوانات افتاد بیشترین زحمات را به جان می خرد تا تمام حیوانات قلعه به هدف نهایی خود برسند. اگرچه در ابتدا همه چیز خوب است اما چیزی نمی‌گذرد که ناپلئون به عنوان مدیر و رهبر حیوانات، قوانین مزرعه را تغییر داده، برای خود و اطرافیانش حقوق و امتیازات ویژه‌ای وضع می‌کند. در این هنگام باکستر به عنوان یکی از شخصیت های صاحب نفوذ در میان حیوانات به جای توجه به جریان عمومی مزرعه و نتایج تغییرات روی داده، فقط روی کار خود تمرکز کرده و در برابر هر اتفاق ناگواری تنها یک راه حل دارد: باید یک ساعت زودتر بیدار شد و بیشتر کار کرد. اگرچه باکستر می‌توانست از اتفاق وحشتناکی که در قلعة حیوانات رخ می‌داد جلوگیری کند اما او چنان با وجدان و شرافت‌مندانه به کار خود پرداخت که متوجه چیزی نشد و زمانی به خودش آمد که ناپلئون، او را به یک سلاخ فروخته بود!
در جریان زندگی مانیز، افرادی هستند که چنان سرشان به کار و تخصص خود گرم است که فراموش می‌کنند کل زندگی، سازمان یا کشور به کدام سو حرکت می‌کند. به عبارت دیگر بسیاری از افراد باهوش و سخت‌کوش، تنها خوب کار کردن را پیشة خود کرده و جهت‌گیری درست و به‌موقع و توجه به اولویت های بالاتر را از یاد می‌برند؛ اما معدود کسانی نیز وجود دارند که به جای تن دادن به انتخاب اکثریت، سعی می کنند ابتدا شرایط را سنجیده و سپس بر اولویت های صحیح تمرکز کنند و بدین ترتیب نقشی مؤثرتر در اصلاح و ترقی جامعه ایفا نمایند. یکی از این افراد «علامه طباطبایی» بود.
«علامه سیدمحمدحسین طباطبایی» در سال 1281 شمسی متولد شد و پس از گذراندن دوران پر فراز و نشیب کودکی در تبریز و ایام تحصیل در نجف که تا سال 1314 طول کشید به دلیل اختلال در امر معاش ناگزیر به تبریز بازگشت و قریب به ده سال مشغول کشاورزی شد. علامه این بخش از زندگی خود را «دورة خسارت روحی و شکنجة درونی» شمرده اند زیرا تلاش برای معاش، ایشان را از تدریس و تفکر علمی دور کرده‌بود. سرانجام در سال 1325 به دلایل مختلف از ماندن در زادگاه خود صرف‌نظر کرده و راهی قم می شوند تا بار دیگر تحقیق و تدریس را آغاز کنند. این زمان دقیقاً همان نقطه ای است که اولویت سنجی ایشان در زمینة علم را عیان می کند. علامه طباطبایی در توصیف این مقطع از فعالیت خود می‌نویسند: «هنگامی که به قم آمدم مطالعه ای در برنامة درسی حوزه کردم و آن را با نیازهای جامعة اسلامی سنجیدم و کمبودهایی در آن یافتم و وظیفة خود را تلاش برای رفع آنها دانستم مهم ترین کمبودهایی که در برنامة حوزه وجود داشت در زمینه تفسیر قرآن و بحث های عقلی بود و از این رو درس تفسیر و درس فلسفه را شروع کردم و با وجود اینکه در جوّ آن زمان تفسیر قرآن، علمی که نیازمند به تحقیق و تدقیق باشد تلقی نمی شد و پرداختن به آن، شایسته کسانی که قدرت تحقیق در زمینه های فقه و اصول را داشته باشند به حساب نمی آمد بلکه تدریس تفسیر، نشانة کمی معلومات به حساب می آمد، در عین حال این ها را برای خودم عذر مقبولی در برابر خدای متعال ندانستم و آن را ادامه دادم تا به نوشتن تفسیر المیزان انجامید». این در حالی بود که درآن مقطع زمانی با تدریس فلسفه نیز به شدت مخالفت می شد اما شناخت نیازهای زمان و تعهد به انجام وظیفه در علامه، نه تنها از مهجوریت آن کاست بلکه با تربیت شاگردان بزرگی که در عرصه های مختلف درخشیدند جامعه را در مقابل خطر ابتلا به انواع انحرافات و مکاتب شرقی و غربی نوظهور مقاوم کردند.
ایشان با توجه به اقتضای زمان، به بررسی فلسفه های غربی بخصوص «ماتریالیسم دیالکتیک» پرداختند و کتاب «اصول فلسفه» را تألیف کردند که تا امروز نیز پاسخ‌گوی بسیاری از سؤالات جوانان است. علامه طباطبایی هم چنین نقش مهمی در شناساندن اسلام، مذهب شیعه، فلسفه و عرفان اسلامی به جهانیان داشتند و به درخواست پروفسور «هانری کُربَن» چندین کتاب نگاشتند که برخی از آن ها به چندین زبان زندة دنیا ترجمه شده است. یاد و نام‌شان گرامی باد.