رئیس‌جمهور ترکیه که از حمایت آمریکا از کُرد‌ها در شمال سوریه در شوک به‌سر می‌برد به بشار اسد برای برقراری ارتباط متوسل شده است. شبکه المیادین اعلام کرد ترکیه خواستار روابط با سوریه است. حال پرسش مهم اینجاست: در مقایسه با شش سال پیش چه چیزی تغییر کرده است که رئیس‌جمهور ترکیه یکی از سرسخت‌ترین مخالفان باقی‌ماندن اسد در رأس حکومت سوریه، امروز سیاست‌هایش در رابطه با اسد را مورد تجدیدنظر قرار داده، به دیدار با وی «نه» نمی‌گوید و حتی وی را هم‌پیمانی قدرتمند علیه سرکشی‌های اقلیت‌ها در هر دو کشور می‌داند؟ می‌توانیم سه متغیر را عامل اصلی تغییر موضع اردوغان در قبال اسد و بحران سوریه بدانیم: متغیر نخست، در ورود دیپلماتیک و نظامی روسیه در خط بحران روسیه نمود می‌یابد. از زمان دخالت نظامی و سیاسی روسیه در مسئله سوریه، زمینه‌ای برای ترکیه فراهم شد تا شریک اتفاقات پس از جنگ با داعش در این کشور باشد. پس از آنکه برای آنکارا مشخص شد توان مقابله با کرملین را ندارد، چاره‌ای جز اذعان به واقعیت و تلاش برای دست‌یابی به صلح در سوریه برایش باقی نماند، به این امید که در مرحله پسابحران در این کشور، امکان نفوذی برای ترکیه نیز فراهم شود. برای این مهم بر نیروهای معتدل سوریه و امکان تفاهم با مسکو و تهران، صاحبان قدرت برای تضمین این نفوذ، تکیه کرد تا مثلث مذکور ائتلافی را تشکیل دهد که وظیفه آن ایجاد فضایی برای دستیابی به صلح سیاسی است. نشست اخیری که با حضور رؤسای‌جمهور ایران، روسیه و ترکیه در سوچی برگزار شد، به‌منزله شاخصی برای تفاهم آنان در خصوص مسائل مهمی برای آینده سوریه است. متغیر دوم، عاملی داخلی بود. اردوغان خود را در مقابل معارضان داخلیِ قوی یافت که وحدت ترکیه را تهدید می‌کردند. کردهایی که از سوی آمریکا در سوریه حمایت می‌شدند، جزئی از حزب کارگران کردستانی بودند که مخالفت شدید با دولت ترکیه دارند. این حزب در جنگ‌های سوریه و هرج‌ومرج‌های عراق، فرصتی طلایی برای مسلح‌سازی خود، آزادی عمل برای انتقال از طریق مرزها و ائتلاف با تروریست‌های مسلح، یافته و تبدیل به خطری بزرگ برای آنکارا شد. متغیر سوم که اهمیتش از دو مورد قبل کمتر نیست، آن است که اردوغان پس از شکست ماجراجویی‌های اخوان‌المسلمین در مصر و در سازماندهی صفوف برای واردشدن به جنگی در سوریه، خود را در عزلت منطقه‌ای دید. در خارج منطقه نیز ترکیه خود را در مقابل ایالات‌متحده‌ای یافت که بر حمایت از کردها اصرار داشت. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا هم در کنار واشنگتن ایستاده و خواستار تحقق درخواست‌های کردی و بازداشت کردها به اتهام دخالت در کودتای ترکیه، بودند.
 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با صدور احکام جداگانه‌ای محمدباقر قالیباف و حسین دهقان را به‌عنوان مشاوران خود در امور باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان این دانشگاه منصوب کرد. به گزارش ایرنا از دانشگاه آزاد اسلامی، فرهاد رهبر در احکامی جداگانه حبیب‌اله آراسته‌راد رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان و دبیر هیئت امنای باشگاه، بیژن رنجبر معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی و حجت‌الاسلام‌والمسلمین ابراهیم کلانتری، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی را به‌عنوان اعضای حقوقی هیئت امنای باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان منصوب کرد.
همچنین حسین دهقان، مشاور فرماندهی کل قوا در حوزه صنایع دفاعی و پشتیبانی از نیروهای مسلح، محمدباقر قالیباف، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، فرود عسگری، معاون وزیر اقتصاد و رئیس‌کل گمرک، کریم زارع، مشاور ریاست دانشگاه آزاد در امور باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان و سیدمحمد صاحبکار خراسانی، رئیس امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به‌عنوان اعضای حقیقی هیئت‌امنای باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان انتخاب شده‌اند.
سردار حسین دهقان پیش از این وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در دولت یازدهم بود و محمدباقر قالیباف فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و فرماندهی نیروی انتظامی و شهرداری تهران را در سابقه خود دارد.
 

پس از اتفاقات سال‌های 78 و 88 تحلیل‌های متفاوتی راجع به چرایی چنین اتفاقاتی در ایران ارائه شد؛ زیرا یک سؤال اساسی همواره وجود دارد، اینکه چه تضمینی است که اتفاقات مشابه به آنچه در این سال‌ها رخ داده دوباره تکرار نشود؟
برای ارائه پاسخ اساسی به این پرسش، یافتن ریشه‌های چنین اتفاقاتی حائز اهمیت است؛ چراکه تحقق این امر مشخص خواهد کرد به چه دلیل دشمنان ایران توانسته‌اند دست به اقداماتی در داخل ایران بزنند که هزینه‌های فراوانی برای کشورمان در پی داشته است؟ آیا می‌شود این دلایل را ضعیف کرد یا به‌طورکامل از بین برد تا جامعه ایرانی دیگر شاهد رخدادهای مشابه نباشد؟
بحث پیرامون دلایل و چرایی‌های آنچه گفته شد زیاد است که در این مجال پرداختن کامل بدان میسر نیست؛ اما اگر بخواهیم در یک لیست مهم‌ترین دلایل را عنوان کنیم بدون شک یکی از مهم‌ترین آن‌ها این خواهد بود که قریب چهار دهه گذشته از انقلاب اسلامی، جهان غرب در مواجهه با ایران روش‌های متفاوتی به کار برده است که یکی از آن‌ها تقریباً طی دو دهه گذشته اوج فراوانی داشته است؛ اینکه مخالفان انقلاب اسلامی به رهبری آمریکا یک فعالیت رسانه‌ای گسترده‌ای شروع کردند، به گونه‌ای که توانستند با اشاعه‌ پدیده‌ای به نام ماهواره در ایران به وسیله تعداد فراوانی از شبکه‌های فارسی زبان، به‌طورمستقیم با عامه جامعه ایرانی ارتباط برقرار کنند تا در نهایت به این وسیله به هدفی مهم دست یابند که دو وجه مهم دارد:یک وجه از این هدف جلب اعتماد مردم ایران، به‌خصوص قشر جوان به غرب و وجه دیگر آن سلب‌اعتماد از جمهوری اسلامی است تا درنهایت هدف اصلی که همان براندازی و تجزیه ایران و دیگرکشورهای منطقه است، محقق شود.
بدون شک آنان در برهه‌های ابتدایی شروع این طرح در این کار بسیار موفق بودند، به‌طوری‌که سیر رشد و اشتیاق برای دیدن شبکه‌های ماهواره‌ای در ایران بسیار قابل توجه است.
در ابتدای این اتفاق که بعداً شبکه‌های اجتماعی نیز به‌عنوان ابزاری دیگر در کنار ماهواره به کار گرفته شد، بدون هیچ تعارفی حاکمیت در ایران کاملاً منفعل و سردر گم بود و شاهد این مدعا همین بس که چون راه‌حلی بلندمدت و استراتژیک برای مقابله وجود نداشت، راهی نبود به جز توسل جستن به نیروی انتظامی که انجام مأموریت جمع‌آوری ماهواره‌ها را با روش‌های تقریباً سخت در پیش گرفت و در این زمان گاه مردم ایران شاهد حرکاتی بودند مثل پرتاپ شدن دیش ماهواره از پشت بام‌ها به داخل خیابان. این همان چیزی بود که طراحان این طرح انتظار داشتند و درنتیجه، چنین حرکاتی باعث تشدید میل به داشتن ماهواره در میان مردم، به‌ویژه قشر شهرنشین ایران شد.
خوشبختانه مسئولان کلان جمهوری اسلامی، قبل از آنکه خیلی دیر شود و کشور با آسیب‌های فراوان بیشتری روبه‌رو گردد، متوجه ناکارآمدی روش‌های سخت در مقابل چنین طرح‌هایی شدند.
اما هم‌چنان این سؤال وجود داشت که چه باید کرد؟ در پاسخ به این سؤال جمهوری اسلامی استراتژی هوشمندانه‌ای در پیش گرفت و در این راستا، مقابله سخت را کاهش داد و با افزایش توان رسانه‌ای خود مانند زیادشدن تعداد شبکه‌های تلویزیونی دیجیتال، عملاً سرعت رشد ماهواره را در خانواده‌های ایرانی کاهش داد و سعی کرد با اکران برنامه‌های متنوع تا حدودی نیازهای رسانه‌ای مخاطبان خود را پوشش دهد تا کمتر احساس نیاز به دیدن برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای در آنان ایجاد شود و بعد با گسترش پدیده‌ای به نام شبکه نمایش خانگی، سراغ مخاطبان اصلی ماهواره‌ها رفت تا در آن فضا راحت‌تر بتواند به برخی از ذائقه‌ها پاسخی داخلی بدهد.
آنچه تاکنون گفته شد مبنی بر این بود که ایران تقریباً توانست کارایی سلاح ایجاد اعتماد به غرب را در ایران تاحدودی کاهش دهد؛ اما اعتمادی که پیش‌تر ایجاد شده بود، هم‌چنان وجود داشت! در نتیجه جمهوری اسلامی براساس اشاعه این تفکر از سوی رسانه‌های غربی فارسی‌زبان که: «اختلافات میان ایران و آمریکا مقصرش آمریکا نیست؛ بلکه ایران است که مقصر است و اگر ما (ایران) با آن‌ها (آمریکا) کاری نداشته باشیم آن‌ها با ما کاری ندارند»، در صدد بر آمد تا بخشی از این انتظار ایجاد شده را به نحوی کنترل شده پاسخ بدهد. برای تحقق این امر، ایران وارد مذاکرات هسته‌ای با پنج به اضافه یک شد.
شاید ذکر این نکته خالی از لطف نباشد که در همه مذاکرات، به‌خصوص مذاکرات بین کشورهای مختلف آن هم در سطح بالا و پیچیده‌ای مثل آنچه بین ایران و غرب اتفاق افتاد، هر طرفی از مذاکره دو نوع هدف کلی دارد؛ یک نوع اهداف آشکار که مستقیماً از سوی مذاکره‌کنندگان اعلام رسمی می‌شود. به عنوان مثال آمریکایی‌ها هدف خود را از مذاکره با ایران دست نیافتن ایران به بمب اتمی اعلام می‌کردند و ایران نیز رفع تحریم‌ها و اثبات اینکه به‌دنبال ساخت بمب نیست را دلیل خود از مذاکره اعلام می‌کرد.
اما اهداف دیگری که طرف‌های مذاکره کننده آن را اعلام نمی‌کنند نیز وجود دارد که می‌توانیم به آن‌ها بگوییم «اهداف استراتژیک»؛ البته رگه‌هایی از این اهداف را می‌شود با بررسی جزئیات صحبت‌های طرف‌های سیاسی متوجه شد که بدون شک هم غربی‌ها چنین اهدافی در مذاکره با ایران داشته‌اند و هم ایران.
بحث درباره اینکه اهداف استراتژیک غرب و ایران چه بوده است، فرصت زیادی می‌خواهد که اکنون امکان بررسی آن در این یادداشت وجود ندارد.
با این وجود یکی از اهداف استراتژیک ایران، کاهش اعتماد ایجاد شده میان بخشی از جامعه ایرانی به غرب بوده است؛ در حقیقت در برجام غرب و آمریکایی که به وعده‌هایشان عمل کنند، زیاد به درد این استراتژی نمی‌خورند.
در این میان مسئله دیگری که سال 92 دولت جدید ایران با آن مواجه شد، اوضاع اقتصادی نابه‌سامان ایران بود که بی‌شک یکی از دلایل مهم آن اعمال تحریم‌های بی‌سابقه از سوی آمریکا علیه ایران است و اساساً یکی از عواملی که رئیس دولت یازدهم را در انتخابات پیروز کرد، شعارهای او برای تغییر این وضعیت آشفته می‌توانست باشد.
درنهایت ایران باید به‌طور هم‌زمان تحقق دو هدف را دنبال می‌کرد؛ اول کاهش اعتماد به غرب در کوتاه‌مدت و ازبین‌رفتن آن در بلندمدت بود؛ درحقیقت ایران باید به بخشی از جامعه خود و به بخش عمده جامعه جهانی این را اثبات می‌کرد که مقصر اصلی اختلافات ایران و غرب، به‌خصوص ایران و آمریکا چه کسی است.
 اما هدف دوم که دارای اهمیت فراوانی است، کاهش تحریم‌ها در کوتاه‌مدت برای بهبود اوضاع اقتصای در بلندمدت بود.
نکته قابل توجه اینجاست که از مهم‌ترین ابزارهای غرب، خصوصاً آمریکا برای ضربه‌زدن به ایران، موضوع اقتصاد است. بدان معنا که اگر غرب به تعهدات خود در برجام پایبند بماند، مهم‌ترین ابزار خود برای ایجاد نارضایتی در ایران را از دست داده است؛ پس بدون‌شک و بر این‌ اساس که برجام مشکل اختلافات ایران و آمریکا را حل نخواهد کرد، این موضوع قابل پیش‌بینی بود که آن‌ها به بهانه‌های دیگر تحریم‌هایی علیه ایران وضع خواهند کرد؛ این یعنی ایران فرصت اعتمادزدایی از آمریکا را پیدا کرده است. نکته دیگر اینکه، باز هم قابل پیش‌بینی بود که آن‌ها بازی پلیس خوب و پلیس بد را اجرا خواهند کرد؛ این یعنی فرصت طلایی برای ایران، چراکه در برجام، ما غربی را می‌خواهیم که هم بدعهدی کند و هم امتیاز بدهد.
حال آنکه اگر این پلیسِ بد آمریکا باشد، یعنی اشانتیونی که خود آن‌ها به ما می‌دهند؛ زیرا دشمن اصلی و درحقیقت شیطان بزرگ آمریکاست که هرچه این نقش را بهتر ایفا کند به نفع همه خواهد بود.
در پایان در چنین شرایطی شاید بد نباشد که ایران با تبدیل‌کردن برجام به چماق، همیشه نقش طلبکاربودنش را حفظ کند و برنامه‌های خود برای از بین رفتن اعتماد به غرب را در داخل پیگیری کند و بگذارد غرب در توهم تأثیر بازی پلیس خوب و پلیس بد بماند.

 

دولت آمریکا در روزهای گذشته دومرتبه از تصمیم‌هایی که گرفته بود، عقب‌نشینی کرده است: نخست، اعلام توقف کمک‌های خود به نیروهای دموکراتیک کرد سوریه به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه و دوم صرف‌نظرکردن از بستن دفتر جنبش فتح در واشنگتن که پیش‌ازاین تهدید کرده بود درصورتی‌که محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در مذاکرات بدون پیش‌شرط با اسرائیل شرکت نکند، دفتر جنبش فتح را خواهد بست.
این عقب‌نشینی‌ها نشان‌دهنده سه امر اصلی است:
نخست، ایالات‌متحده آمریکا عظمت و هیبت گذشته خود را در جهان و به‌خصوص خاورمیانه ازدست‌داده و تهدیدهای واشنگتن جز اندکی را به هراس نمی‌اندازد.
دوم، کشورهای قدرتمند و ضعیف در سطح بین‌الملل هم‌پیمانان جدیدی مانند روسیه یا چین یا هر دو این کشورها را باهم جایگزین آمریکا کرده‌اند. سوم، آمریکا بسیاری از هم‌پیمانان خود را زمانی که می‌بیند آنان تنها بار سنگینی به‌لحاظ استراتژیک روی دوشش هستند، کنار می‌گذارد.رجب طیب اردوغان، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا را میان دو گزینه قرار داد: یا هم‌پیمانی با ترکیه که یکی از اعضای اصلی پیمان ناتو محسوب می‌شود یا ادامه سیاست‌های خود در حمایت از کردهای سوریه که تهدیدی برای ترکیه و امنیت و ثبات آن در نظر اردوغان هستند.این‌ها نشانه‌هایی موثق از افول قدرت آمریکا در خاورمیانه و جهان است. سیاست آمریکا درحال‌حاضر با یک تهدید سه‌وجهی روبه‌روست: اقتصاد چین از یک‌سو، قدرت نظامی روسیه از سوی دیگر و تفکر مقاومت اسلامی به رهبری جمهوری اسلامی از چالش‌برانگیزترین بحث‌های سیاست خارجی آمریکا محسوب می‌شود.رفتار آینده آمریکا تأثیر زیادی بر منطقه خواهد گذاشت و پرسش اینجاست که آیا رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه آمریکا مانند اسلاف هم‌حزبی خویش برای اثبات قدرت آمریکا دست به ماشه اسلحه خواهد برد یا طریق دیگری پی‌خواهد گرفت؟اگر بنای ترامپ بر جنگ جدیدی در خاورمیانه باشد نتیجه آن با جنگ عراق متفاوت خواهد بود؛ چون این‌بار ایالات‌متحده با سه کشور متحد سوریه، عراق و ایران خواهد بود، نه سه کشور متفق دو دهه پیش.اگر بنای او بر سیاست‌بازی‌های معروف آمریکایی باشد که قضیه مثل روز واضح است و پس از دبه‌های آمریکا در برجام دیگر رنگی برای حنای سیاست خارجی این کشور باقی نمانده است.شاید رئیس‌جمهور قلدرمآب آمریکا به این تحلیل برسد که باید شرایط جدید منطقه و جهان را پذیرفت و سودای امپراتوری جهانی را از سر بیرون کرد.تنها مورد بلاتکلیف قضیه اسرائیل است که مسئولین این رژیم جعلی پس از شکست داعش دچار سردرگمی سیاسی شده و همین‌طور بلاتکلیف مشغول تهدید سوریه و ایران هستند. مطمئناً لابی صهیونیستی حاضر در سیاست آمریکا اجازه کوتاه‌آمدن بر سر اسرائیل را به ترامپ نمی‌دهند و اسرائیل نیز گستاخانه تهدیدهای خود را درباره حماس و حزب‌اله اجرایی خواهد کرد. نتیجه اجرایی‌شدن تهدید اسرائیل سرنوشت آینده خاورمیانه را رقم خواهد زد.آنچه در این برهه زمانی برای دیپلماسی عمومی ایران لازم است اینکه از ارتباط خوب خود با کشورهای منطقه استفاده کند و تفکر عدم‌اعتماد به آمریکا را در منطقه رواج دهد؛ هرچند با توجه به اتفاق‌های منا، کردستان عراق و... شاهد انفعال دستگاه دیپلماسی کشور بودیم و آزمون خوبی را پس ندادیم؛ اما این بار با اجتناب از دیپلماسی دولتی و پناه‌آوردن به دیپلماسی عمومی و مردمی می‌توان نتیجه مطلوب در مقابله با سیاست آمریکا را به‌ارمغان آورد.