ادامه از صفحه یک:
در بزرگسالی را ندارد. این باور نادرست که با دیدن اولین رفتار غلط، باید با کودک برخورد شدید کرد تا برایش درس بشود و بعداً دچار چنین اشتباهاتی نشود؛ این امر سبب خشم و نفرت در کودک میشود. همچنین ترسی از والدین در وجود فرزند به وجود میآید که عامل دروغگویی، عدم اعتماد به نفس، اختلال در خواب و تغذیه و حتی در هفت سال اول سبب شبادراری و لکنت زبان میشود.
-
خطای معامله با محبت
-
بعضی از والدین محبت را مشروط به رفتار خوب میکنند ولی محبت را باید بدون قید و شرط نسبت به فرزند انجام داد. فرزند ما باید بفهمد ما او را همیشه دوست داریم ولی کار بدِ او را دوست نداریم. این گونه محبت و رفتار کردن، عامل دوستی و جلب فرزند خواهد شد نه آنکه محبت، تنها زمانی باشد که فرزند بر طبق خواست ما رفتار کند یا هیچ کار اشتباهی نداشته باشد. باید بدانید تربیت یک کار دفعتی و آنی نیست که مثلاً یک دفعه فرزند بداخلاق، لجباز، بینظم یا پرخاشگر شود بلکه ممکن است در سنین کودکی، زمینه اینچنین رفتارهایی فراهم شده باشد. دوران کودکی فرزند در نوجوانی و دوران نوجوانی در جوانی فرزند تأثیرگذار است، نمیتوان نسبت به دوران کودکی بیتفاوت باشیم و در زمان نوجوانی انتظار رفتارهای خوب از فرزند داشته باشیم. به عنوان نمونه اگر در سنین هفت سال اول، مدام به فرزند خود امر و نهی کنیم، زمینه لجبازی و پرخاشگری او را فراهم کردهایم یا اگر در کودکی محبت لازم یا تشویق مناسب نکرده باشیم، در جوانی از اعتماد به نفس خوبی برخوردار نخواهد بود.
مقایسه کردن بچهها با یکدیگر را از دیگر خطاهای والدین است. سرزنش کردنهای پی در پی؛ مثلاً با دیدن چهار کار خطا از فرزند از این گونه عبارات استفاده شود: «چرا حواست را جمع نمیکنی؟ اگر به حرفم گوش داده بودی...؟ نباید این کار را میکردی.» همچنین عبارتهایی مانند «تو عقل نداری، تو نمیفهمی، بلد نیستی» تذکرهای مستقیم و پی در پی، تهدید کردن، کتک زدن و غیره برشمرد که همه اینها عوامل مهمی در خراب کردن شخصیت فرزند و درنهایت رفتارهای کودک ماست. خراب شدن شخصیت سبب میشود فرزند از ارتکاب به رفتارهای بد ابایی نداشته باشد. چنان چه گفته شده اگر کسی از درون احساس خواری کرد احتمال بزهکاری او بیشتر میشود. به عبارتی، وقتی فرزندی احساس کند برای والدینش ارزش ندارد، در انجام رفتارهای ضدارزش جراتمند میشود.
-
قاطعیت با عصبانیت فرق دارد
قاطعیت با عصبانیت فرق میکند. در قاطعیت، باید فرزند را نسبت به کاری که میکند کاملاً با بیانی شفاف و روشن و با ذکر دلایل قابل فهم آگاه سازیم و بعد از این آگاهیبخشی، بر موضع خود ایستادگی کنیم. فرمول بیان قاطعانه عبارت است از آگاهیبخشی روشن به علاوه صداقت در بیان، نگاه مهربانانه، ایستادگی بر موضع خود. البته شرط اثربخشی قاطعیت دو چیز است: شرط اول فرزند، برخورد پدر و مادر را در انجام کارهایشان به همین سبک قاطعیت ببیند نه عصبانیت. یعنی اگر مادر یا پدر، درخواست خود را برای کاری با عصبانیت مطرح کنند و طرف مقابل نیز با عصبانیت پاسخ دهد، فرزند نیز الگوبرداری خواهد کرد. شرط دوم پاسخ مناسب و فوری به نیازهای لازم و متعادل فرزند است، به عبارتی فرزند بفهمد در صورتی که نیاز من صحیح است، پدر و مادرم به خوبی استقبال میکنند و درخواستم را با روی خوش قبول میکنند. در حقیقت، قاطعیت تبدیل به زورگویی نشود.
-
تربیت تنها با حرف زدن محقق نمیشود
برخی والدین فکر میکنند تربیت کردن یعنی حرف زدن در حالی که تربیت با حرف زدن تنها که غالباً به شیوه نصیحت و تذکر و امر و نهی و سرزنش همراه است محقق نمیشود. «تربیت» وابسته به عملکرد و رفتار صحیح است. در تربیت باید از شیوههای تعامل مثبت مثل بازی، تفریح، انجام فعالیتهای لذتبخش، همراهی کردن در کارها، شنیدن حرف فرزندان با حوصله، تکریم شخصیت و سایر روشهای مؤثر دیگر تربیتی استفاده کرد.
بعضی از والدین تصورشان این است که فرزندشان باید در همه زمینهها موفق باشد. چنین تفکری والدین را به سمت کمالگرایی میکشاند و انتظارات والدین را آنچنان بالا میبرد که درمورد هر رفتار فرزندشان حساس خواهند شد. این گونه توقعات و باید و نبایدهایی که والدین از فرزند خود دارند، نوعی استبداد نرم است. انتظار دارند فرزند بیچون و چرا مطابق میل و خواسته آنها رفتار کند و در صورت تخطی از دستور، ناامید از فرزند میشوند و برخوردهای پرخاشگرایانه پیدا میکنند.
تعمیمبخشی خطاها از دیگر اشتباهات رایج والدین است. گاهی با دیدن چند رفتار غلط، تمام خوبیها و نکات مثبت فرزند را نادیده میگیرند و با بیانصافی، آن چند اشتباه را به کل گذشته فرزند تعمیم میدهند. برخی از والدین با دیدن چند خطای فرزند، آن خطا را چنان بزرگ جلوه میدهند و نکات مثبت فرزند را نادیده میگیرند که احساس ناامیدی، عدم اعتماد به نفس و منفینگری وجود فرزند را احاطه میکند. نگاه ذرهبینی پیدا کردن به رفتارهای فرزند، آزاردهنده خواهد بود و شخصیت او را دچار مشکل میکند.