مسئله جریان‌ها و احزاب سیاسی در عراق از سال ۲۰۰۳ و پس از اشغال این کشور توسط آمریکا یکی از اساسی‌ترین مباحث در عراق بوده است. شیعه به‌عنوان اکثریت جمعیت عراق برای اولین بار پس از ۱۳۰۰ سال، حکومت را در این کشور به دست آورده است تا به جایگاه واقعی خود دست یابد. در میان احزاب مسلمان در عراق جریان صدر به دلایل مختلف ازجمله وابستگی به خانواده آل صدر و نقش خانواده صدر در سلسله‌جنبان تحزب در جامعه شیعیان عراق، شعارهای مساوات طلبانه و عدالت‌جویانه و اظهارات ضدامریکایی و حرام دانستن هرگونه مماشات با آمریکا توسط مقتدی صدر و از همه مهم‌تر در اختیار داشتن یک شاخه نظامی بانام جیش المهدی پرداختن به جریان صدر و بررسی و کالبدشکافی این گروه را ضروری می‌نماید.
سید مقتدی صدر با استفاده از اعتراضات خیابانی هواداران خود، منافع سیاسی خود ازجمله استعفای دولت عادل المهدی را پیش برده می‌برد. لایه سیاسی جنبش صدر ساختی هرمی و مبتنی بر شخص دارد. در لایه نظامی تحولات متنوعی از سال ۲۰۰۳ به بعد رخ‌داده است. سرای الاسلام و کلاه آبی‌های وفادار به صدر در این لایه قرار دارند. در لایه اجتماعی جنبش اغلب طبقات تهیدست شیعی حضور دارند که پیاده‌نظام خیابانی و در برخی مواقع ساماندهی آشوب‌های شهری را بر عهده‌دارند.
در این چارچوب مقتدا صدر از سال ۲۰۰۳ میلادی با ایده تشکیل حکومت اسلامی و با ایجاد گروه شبه‌نظامی جیش المهدی و بیان خطابه‌های آتشین علیه اشغالگران آمریکایی موقعیت خود را در بین هوادارانش به‌ویژه در شهرک صدر بغداد تثبیت کرد. محور اصلی فعالیت‌های مقتدا صدر تا سال ۲۰۰۸ میلادی (زمان خروج نظامیان آمریکایی از عراق) عمدتاً علیه اشغالگری و حتی مخالفت با دولت تحت حمایت آمریکا بود. اما رفته‌رفته مقتدا صدر گرایش‌های خود را به سمت‌وسوی ایجاد روابط با عربستان و امارات عربی قرار داده و سعی در ایجاد حکومتی شیعی با همکاری عربستان دارد.
از ویژگی‌های صدر این است که ذیل ورود به مسائل اجتماعی، خدماتی، مذهبی، سیاسی، بین‌الملل، رسانه‌ای و تشکیل بدنه‌ای از نظامیان طی این سال‌ها سعی کرده است به‌مثابه یک‌شبه دولت، پهلو به پهلوی دولت رسمی بغداد عمل کند.
سید مقتدی صدر به دنبال در دست گرفتن رهبری دینی، اجتماعی و سیاسی عراق در سال‌های آینده به‌ویژه در دوره پساسیستانی است.
قانون اساسی عراق در سال ۲۰۰۶ و با مشارکت گسترده حقوقدانان آمریکایی و اروپایی تدوین شد. این متن، مانند لبنان، قدرت را میان گروه‌های مذهبی و قومی ساکن عراق فدرال تقسیم می‌کند.
همواره فضای عراق پس از برگزاری انتخابات و پیش از تشکیل دولت فضای چالشی است؛ چراکه معمولاً هیچ‌کدام از فهرست‌های انتخاباتی اکثریت آرا را کسب نمی‌کنند تا بتوانند دولتی مستقل تشکیل دهند و از سوی دیگر نیز همه به دنبال گرفتن سهم و امتیازات بیشتری هستند. بر همین اساس فضای سیاسی این کشور به سمت دولت ائتلافی در حال حرکت است.
روند سیاسی در عراق از زمان اعلام نتایج انتخابات اکتبر ۲۰۲۱ تاکنون، و در پی استعفای تمام نمایندگان وابسته به جریان صدر از مجلس و تحصن نامحدود هواداران، وارد یک دوران بی‌سابقه بحران سیاسی شده است بیش از ۱۰ ماه می‌گذرد، و شاهد بن‌بست به خاطر اختلافات میان احزاب سیاسی بوده است و تا امروز تعیین رئیس‌جمهور و تشکیل دولت در عراق ناکام مانده است.
دونیروی عمده شیعه حاضر در مجلس، ائتلاف سائران و چارچوب هماهنگی، همچنان بر خواسته‌های خود پافشاری می‌کنند. درحالی‌که ترکیب مجلس مانع از تشکیل دولت جدید شده است و حتی توانایی انتخاب رئیس‌جمهوری را ندارد، صدر خواهان انحلال مجلس و برگزاری انتخابات زودهنگام است و چارچوب هماهنگی، بر تشکیل فوری دولت پیش از برگزاری انتخابات دوباره تأکید می‌کند.
رهبر ائتلاف سائران پیش‌ازاین و در سال ۲۰۱۴ هم از سیاست کناره‌گیری کرده و مجدداً با تمام قوی به میدان بازی قدرت در عراق بازگشته بود.
الآن همه تلاش مقتدی صدر تشکیل یک دولت متمایل به خود است اما این بدان معنا نیست که مقتدی صدر نخواهد سایرین را در این دولت مشارکت دهد؛ وضعیت عراق نیز به‌گونه‌ای نیست که او بر مواضع خود اصرار کند و نگذارد سایر گروه‌های سیاسی نقش‌آفرینی کنند.
در این میان باوجود ائتلاف صدری‌ها با ائتلاف التقدم، العزم و بارزانی ها ولی آنها نتوانستند رأی لازم برای تعیین نخست‌وزیر دست یابند لذا استعفای خود را اعلام کردند که با موافقت همراه شد.
در پی استعفای آیت‌الله حائری از مقام مرجعیت تقلید مقتدی صدر، روحانی تندروی شیعه عراق روز دوشنبه اعلام کرد برای همیشه از سیاست کنار می‌رود. بلافاصله پس از انتشار این پیام، هزاران هوادار مقتدی صدر کاخ ریاست جمهوری در مرکز بغداد را اشغال کردند. در پی بالا گرفتن تنش‌ها، ارتش در پایتخت مقررات منع آمدوشد اعلام کرد.
آیت اله حائری، روز دوشنبه با انتشار پیامی اعلام کرد به دلیل ناتوانی جسمی و بیماری از مرجعیت تقلید شیعیان انصراف می‌دهد.
این مرجع تقلید بزرگ شیعیان عراق مقلدان و شیعیان را به تبعیت و اطاعت از رهبر ایران آیت ا... خامنه‌ای دعوت کرده و رهبر ایران را «شایسته‌ترین فرد برای رهبری امت اسلام» توصیف کرد.
در بیانیه آیت‌الله حائری با انتقاد تلویحی از مقتدی صدر آمده است «هرکسی بخواهد با بهره بردن از نام دو شهید صدر میان مردم عراق اختلاف بیندازد و درحالی‌که فاقد درجه اجتهاد و دیگر شرایط لازم است، بخواهد رهبری شرعی را بر عهده بگیرد، از صدری‌ها نیست.»
تنها دقایقی پس از صدور این بیانیه، آقای صدر در پیامی توییتری نوشت: «تصمیم گرفتم دیگر در امور سیاسی دخالت نکنم. بنابراین کناره‌گیری خود از تمام امور سیاسی و تعطیلی تمام دفاتر [وابسته به خودم] به‌استثنای حرم شریف (مطهر) [پدرم محمدباقر صدر]، موزه مقدس و هیات موروثه خانواده صدر را اعلام می‌کنم»؛ درحالی‌که درگیری‌های مسلحانه در مرکز بغداد ادامه داشت، صدر نزدیک به ۲۴ ساعت سکوت کرد.
در آن زمان، شخصیت‌های مذهبی شیعه در سراسر عراق سعی کردند صدر را متقاعد کنند که خشونت‌ها را متوقف کند. شخصیت‌های شیعه در ایران و لبنان نیز به افراد داخل عراق پیوستند تا فشار بر صدر از طریق دفتر سیستانی در نجف انجام شود.
آنچه آقای صدر در آخرین کنفرانس مطبوعاتی خود بیان کرد، اگرچه به معنای عقب‌نشینی از مواضع گذشته‌اش است اما این به معنای پایان بحران عراق نیست.
آقای صدر که بارها از سیاست خداحافظی کرده و پس از مدتی دوباره به بازیگری فعال در عراق تبدیل‌شده است، این بار هم مشخص نیست که چگونه عمل کند.
هرچند نمی‌توان سناریوهای آینده عراق را به‌صورت قطعی تصور نمود ولی آنچه به نظر می‌رسد این است که صدری‌ها از امروز وارد بازی اپوزیسیونی خود با ساختار مستقر خواهند شد. بازی که شرایط عراق را پیچیده‌تر خواهد کرد. عراقی که تحولات اخیر نشان می‌دهد نیروهای فاسد داخلی به همراه محور عبری-عربی-غربی به دنبال بحران‌هایی شبیه آشوب‌های اکتبر سال ۲۰۱۹ در آن هستند؛ عراقی خسته از ناکارآمدی، بیکاری، جنگ، فساد و ... .