بیاعتنایی توتال به بازی ترامپ
اقتصاد ایرانی: تلاشهای رئیسجمهوری آمریکا برای لغو توافق بینالمللی برجام در حالی ادامه دارد که اظهارنظر اخیر مدیرعامل شرکت توتال نشان میدهد تهدیدهای ترامپ از سوی جامعه جهانی از حمایت کافی برخوردار نیست. پاتریک پویان با تأکید بر این نکته که «از دولت آمریکا دستور نمیگیرد» عنوان کرده: «نگرانیها از لغو برجام مانع پیگیری برنامههای توتال برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در ایران نمیشود.» پیام روشن اظهارنظر اخیر پویان این است که قراردادهای اقتصادی بینالمللی ازجمله قراردادهای نفتی، میتوانند نقش پررنگی در تنظیم روابط بین کشورها داشته باشند.
به گزارش دنیای اقتصاد، توتال بزرگترین شرکت نفتی فرانسه و شریک قدیمی صنعت نفت و گاز ایران بهتازگی اعلام کرده است با وجود تمام نگرانیهایی که بابت برهمخوردن توافق بینالمللی برجام وجود دارد، دست از توسعه فاز 11 پارس جنوبی برنخواهد داشت. توتال در حالی موضع خود برای حضور در پروژههای نفتی و گازی ایران را به شکلی جدی و از سوی بالاترین مقام این شرکت اعلام کرده که شواهد حاکی از آن است که دونالد ترامپ تلاش بیوقفهای برای برهمزدن توافقی (برجام) دارد که بارها از آن با عنوان «بدترین توافق تاریخ آمریکا» یادکرده است؛ بااینحال به گزارش فایننشالتایمز، پاتریک پویان، مدیرعامل شرکت توتال اعلام کرده است: «زمانی که در ماه جولای یک قرارداد چندمیلیارددلاری برای توسعه پارس جنوبی امضا کردیم، از مسیر پرفرازونشیب آگاه بودم.» این جمله نشان میدهد که شرکت تحت مدیریت پویان با اشراف بر اقدامات احتمالی آمریکا علیه ایران، قراردادی حدوداً پنج میلیارددلاری با ایران در قالب یک کنسرسیوم منعقد کرده و خود را برای مشکلات احتمالی بعدازآن نیز آماده کرده است. این اقدام این پیام را نیز بههمراه دارد که لغو احتمالی برجام و تلاش آمریکا برای وضع دوباره تحریمها علیه ایران، مخالفانی در اروپا دارد که مانعی برای منزویشدن دوباره ایران در صحنه بینالملل خواهد بود. این پیام که از حوزه نفت و گاز برخاسته است، مفهومی بسیار بزرگتر بههمراه دارد و آن پیام چیزی نیست جز «بیتأثیری اقدامات تحمیلی آمریکا علیه ایران».
پاتریک پویان، در کنار اشاره به این موضوع که «میدانسته با امضای قرارداد با ایران پا در مسیری پردستانداز میگذارد»، گفت: «زمانی که ما این قرارداد را امضا کردیم، میدانستیم که جاده آسانی پیش رو نداریم؛ اما من ترجیح میدهم مشکلی برای حلکردن و فرصتی در اختیار داشته باشم بهجای اینکه هیچ فرصتی را امضا نکنم.» پویان که در واشنگتن صحبت میکرد، افزود: «ما متعهد به توافقی هستیم که بهموجب آن باید بخشی از میدان گازی پارس جنوبی را که میان ایران و قطر مشترک است، توسعه دهیم.»
از آمریکا دستور نمیگیریم
به گزارش فایننشالتایمز، این سخنان در حالی از سوی پاتریک پویان ایراد شد که ترامپ در حال سبک و سنگین کردن تائید مجدد لغو تحریمهای هستهای ایران در پانزدهم اکتبر (ماه جاری میلادی) است. درواقع در این تاریخ این موضوع بررسی میشود که آیا ایران به توافق هستهای پایبند بوده است یا نه. بر این اساس اگر رئیسجمهوری آمریکا پایبندی ایران را مجدد تائید نکند، کنگره این کشور 60 روز فرصت خواهد داشت تا برای وضع مجدد تحریمها علیه تهران تصمیمگیری کند.
درحالیکه بازگشت مجدد تحریمها از سوی آمریکا نگرانیها را برانگیخته است، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هفته گذشته به فایننشالتایمز گفته بود: «فکر میکند ترامپ توافق هستهای را مجدد تائید نخواهد کرد.» بااینحال بهنظر میرسد مدیرعامل توتال درباره اقدامات احتمالی آمریکا نگرانی چندانی ندارد. پویان درباره اینکه چه اتفاقی ممکن است در آینده رخ دهد، گفته است: «نمیدانم ترامپ چه تصمیمی خواهد گرفت و نمیدانم کنگره بهصورت گامبهگام چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد.»
این اولینبار نیست که توتال از موضعی بالا در برخورد با تحولات آمریکا وارد میشود. پیشازاین درست در روزی که دونالد ترامپ در جریان انتخابات ریاستجمهوری آمریکا بهعنوان کاندیدای منتخب شناخته شد، سخنگوی شرکت نفتی توتال در حاشیه اجلاس انرژی در پاریس به خبرنگاران گفت: «توافقنامه همکاری شرکت توتال با صنعت نفت و گاز ایران اوایل هفته جاری منعقد شد و نتایج انتخابات آمریکا تأثیری بر این قرارداد ندارد.» پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در حالی از نگاه توتال تأثیری بر روند سرمایهگذاری این شرکت در صنعت نفت و گاز ایران نداشت که حالا نیز شاهد اقداماتی مشابه دوران انتخابات ریاستجمهوری آمریکا هستیم. مدیرعامل شرکت توتال در سخنان اخیر خود در واشنگتن تأکید کرده است: «توتال برای همکاری تجاریاش با ایران هیچگونه فشاری را از دولت آمریکا نپذیرفته و شخص او با هیچکدام از سناتورهای آمریکایی در خصوص موضوع توافق هستهای صحبت نکرده است.» پویان همچنین به این موضوع اشارهکرده است: «من هیچ دستوری از دولت فرانسه نمیگیرم، من هیچ دستوری از دولت آمریکا دریافت نمیکنم، من به این واقعیت احترام میگذارم که هر کشوری میتواند سیاست خارجی خودش را داشته باشد و بهطبع ما این سیاستها را مدنظر قرار میدهیم.»
ابزارهای نفتی در مسیر سیاست
اصلاح قراردادهای نفتی در ایران همزمان با روی کار آمدن دولت یازدهم و آغاز تلاشها برای لغو تحریمهای هستهای علیه ایران آغاز شد. این دو اتفاق در حالی گامبهگام و در راستای یکدیگر پیش میرفتند که بهنظر میرسد دولت یازدهم با اشراف کامل بر رابطه قراردادهای نفتی و ورود شرکتهای خارجی به کشور و حفظ امنیت داخلی و بینالمللی، این دو را با یکدیگر پیش بردند. بهاینترتیب درحالیکه سرمایهگذاری شرکتهای بینالمللی در طرحهای توسعه نفت و گاز ایران و گرهخوردن منافع آنها با منافع کشور، تضمینی برای عدم بازگشت تحریمها و تنشهای آن به فضای اقتصادی و سیاسی کشور است، قراردادهای جدید نفتی بر پایه قراردادهای بیع متقابل تدوین شد. قراردادهای جدید با جذابترکردن شرایط ورود به پروژههای نفت و گاز ایران، مدتزمان حضور شرکتهای خارجی در ایران را نیز طولانیتر از قراردادهای بیع متقابل کرد، تا آنجا که مدتزمان قراردادها از پنج سال به بیست سال افزایش پیدا کرد. بر این اساس امضای قراردادهایی مانند آنچه میان شرکت ملی نفت ایران و توتال برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی منعقد شد، نتیجهای بههمراه ندارد، جز حضور طولانیمدت شرکتهای خارجی در ایران، تولید صیانتی از میادین و نفت و گاز و پدیدآمدن شرایطی که بهعلت وجود روابط اقتصادی سازنده، یورشهای یکجانبه سیاسی به ایران را غیرممکن میکند.
قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی که سرمایهای حدوداً پنجمیلیارددلاری وارد این منطقه میکند، بزرگترین و اولین قراردادی بود که در دوران پسابرجام و طبق الگوی جدید قراردادهای نفتی، میان ایران و یک شرکت اروپایی منعقد شد. پس از امضای این قرارداد، توتال بعد از بیش از یک دهه بار دیگر وارد ایران شد تا زیر سایه قراردادهای جدید نفتی، فصل جدیدی از همکاری را با ایران آغاز کند؛ بهاینترتیب ورود توتال به ایران نهتنها از جنبه فنی و صنعتی اهمیت دارد، بلکه اهمیت سیاسی آن تا به آنجاست که اقدامات این شرکت در ایران این پیام را بههمراه دارد که آمریکا نمیتواند مانع همکاری شرکتهای بینالمللی با ایران شود. طبق قراردادی که تیرماه سال جاری میان شرکت ملی نفت ایران و توتال به امضا رسید، توسعه فاز 11 پارس جنوبی به کنسرسیومی سپرده شد که توتال رهبری آن را بر عهده دارد. شرکت ملی نفت چین(CNPCI) و شرکت پتروپارس (بهعنوان شریک ایرانی مشارکت) نیز دیگر اعضای این کنسرسیوم هستند. بهموجب این قرارداد، طی بیست سال حضور توتال در ایران و بر اساس قیمتهای فعلی در بازار جهانی، بیش از ۸۴ میلیارد دلار درآمد نصیب کشورمان میشود