اخیرا برخی رسانه‌ها پیش‌بینی‌هایی برای لغو برجام ارائه داده‌اند. احتمال لغو برجام وجود دارد؟
برجام یک سند بین‌المللی ذیل قطع‌نامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است. این توافق‌نامه بعد از مذاکره‌های طولانی و نفس‌گیر حاصل شد. براین‌اساس شش قدرت بزرگ تصمیم گرفتند تکلیف مسئله هسته‌ای ایران را به شورای امنیت موکول کنند. شورای امنیت شش قطع‌نامه صادرشده را برابر قطع‌نامه 2231 ملغی کرد و برابر آن تحریم‌های اتحادیه اروپا و سه مرجع در آمریکا یعنی کنگره، سنا و دستورهای اجرایی رئیس‌جمهور به‌صورت معلق درآمد؛ با این قید که ایران به تعهدات خود پایبند باشد؛ البته این کشورها نیز در برابر کشور ما متعهد شده‌اند. متأسفانه با تغییراتی که در آمریکا رخ داد، بهانه ترامپ این است که برجام که طی قطع‌نامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل تصویب شد به کنگره ارجاع داده نشد تا این نهاد آن را تصویب کند؛ لذا ازنظر داخلی از اعتبار لازم برخوردار نیست؛ چون مصوبه کنگره نیست؛ همچنین هر سه ماه یک‌بار دولت آمریکا بررسی می‌کند که آیا ایران به تعهدات مندرج در برجام پایبند است یا خیر. اگر به آن تعهدات پایبند بود رئیس‌جمهور آمریکا پایبندی ایران به تعهدات برجام را اعلام می‌کند.
زمانی که برجام به سرانجام رسید تکنوکرات‌های دموکرات در آمریکا قدرت را در دست داشتند؛ این درحالی است که اکنون ریاست‌جمهوری، کنگره و سنا در اختیار بخش تندروی جمهوری‌خواه قرار دارد که لابی صهیونیستی نفوذ زیادی در این نهادها دارد؛ براین‌اساس این‌ها نمی‌خواهند ایران آرامش و ثبات داشته باشد؛ به‌طوری‌که برای ایجاد تنش واژه جدیدی به اسم روح برجام را ابداع کردند؛ به این مفهوم که آنچه در برجام مندرج است ایران آشکارا آن را اجرا می‌کند؛ اما درمجموع عملکرد آن ضدبرجام است؛ یعنی درصدد توسعه صنایع موشکی است و از این توانایی برخوردار است و می‌تواند صنایع اتمی خود را بعد از مهلت قانونی که از برجام می‌گذرد، توسعه دهد تا در آن مقطع ایران عضو باشگاه اتمی شود. این مسائل بهانه‌ای در دست دولت آمریکاست.
اگر ترامپ نوزدهم نوامبر پایبندی ایران به برجام را امضا نکند، توپ در زمین کنگره آمریکا خواهد افتاد و این نهاد باید طی 60 روز تکلیف این موضوع را روشن کند که آیا تحریم‌های سابق که با قطع‌نامه 2231 موقتاً متوقف شده بود و با عدم‌تائید پایبندی ایران به‌وسیله ترامپ تعیین‌تکلیف آن به‌عهده کنگره گذاشته شد، مجدد برقرار خواهد شد؟ دراین‌صورت جدالی بین کنگره و ریاست‌جمهوری رخ خواهد داد؛ اما فشاری که بر ایران وارد خواهد شد بسیار شدید خواهد بود؛ البته باید در نظر داشت که آمریکا کشوری قدرتمند و توسعه‌یافته است و سیستم بانکی قوی‌ای دارد و معاملات مالی این کشور با کشورهای اروپایی بسیار بالاست؛ درحالی‌که کل معامله‌های اروپا با ایران زیر صد میلیارد دلار است.
  با توجه به این حجم معامله‌ها بین ایران و اروپا احتمال همراهی اروپا با آمریکا علیه ایران بیشتر است؟
باتوجه به این حجم معامله‌ها به‌نظر نمی‌رسد کشورهای اروپایی با ایران همراهی کنند و زمزمه‌های این جدایی هم از سوی انگلیس و هم از سوی فرانسه شنیده می‌شود.
  اگر آمریکا به‌تنهایی برجام را لغو کند بازخورد آن در جامعه جهانی به چه صورت خواهد بود؟
بازخورد این اقدام آمریکا در سطح جهانی ‌چنین خواهد بود که موجب بی‌اعتمادی کشورها به آمریکا خواهد شد و در موارد و مصادیق دیگر اگر چنین توافق‌ها و مذاکره‌هایی صورت گیرد، می‌گویند آمریکا یک شریک غیرقابل‌اعتماد است؛ بنابراین به حیثیت جهانی آمریکا ضربه وارد خواهد کرد؛ البته ترامپ به این مسائل توجهی ندارد؛ زیرا در دنیای کنونی تنها تجارت و منافع اقتصادی کشورها حائز اهمیت است.
 درصورت لغو برجام از سوی آمریکا چه راهکارهایی پیش روی ایران قرار دارد؟
ایران در منطقه‌ای پرتلاطم قرار دارد که مجبور است توان نظامی و دفاعی خود را ارتقاء دهد. در 200 سال گذشته کشورهای زیادی به ایران حمله کرده‌اند و قراردادهای متعددی ازجمله ترکمانچای، گلستان، پاریس و... منعقد شده است؛ لذا اگر ایران از حیث دفاعی قدرتمند نباشد و در منطقه ضعیف باشد، سوژه مناسبی برای تهاجم کشورها خواهد بود؛ به‌همین‌دلیل ایران چاره‌ای ندارد که برنامه دفاعی خود را کماکان ادامه دهد. اگر دنیا متوجه این مهم باشد که مقام معظم رهبری استفاده و داشتن بمب اتم را حرام اعلام کردند و بدانند حرام در مذهب شیعه به چه معناست، متوجه خواهند شد که ایران به‌دنبال ساخت بمب اتم نیست و نخواهد بود؛ البته تقویت بنیه نظامی و دفاعی ایران لازم و ضروری است. ایران چاره‌ای ندارد که برنامه دفاعی خود را به پیش ببرد و تقویت بنیه نظامی را سرلوحه اقدام‌های خود قرار دهد؛ منتهی دستگاه دیپلماسی ایران باید به حل مسائل از طریق مذاکره و گفت‌وگو توجه کند.
 دستاوردهای ایران از برجام را چه می‌دانید؟
امضای برجام به‌معنای آشتی با جامعه جهانی بود. میزان فروش نفت به زیر یک میلیون بشکه رسیده بود؛ اما در شرایط کنونی ایران نزدیک به چهار میلیون بشکه نفت صادر می‌کند. خرید هواپیما و ارتباط با بازارهای جهانی به‌خوبی گویای این مسئله است. شرایط قبل از برجام و بعدازآن قابل‌مقایسه نیست. قبل از این توافق‌نامه تمامی وسایل و تجهیزات موردنیاز کشور حتی دارو باواسطه خریداری می‌شد. شش قطع‌نامه تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل علیه ایران صادرشده بود و ایران به‌عنوان کشور متمرد شناخته می‌شد. اگر بانکی با ایران معامله می‌کرد با جریمه روبه‌رو می‌شد. چندین بانک اروپایی به‌دلیل روابط مالی با ایران جریمه سنگینی پرداخت کردند. اکنون ایران کشوری است که هر تصمیمی بخواهد در هر زمینه‌ای اتخاذ کند از سوی سایر کشورها مورد قبول است و با مانع روبه‌رو نمی‌شود.
  برجام زمانی به‌دست آمد که ایران به مذاکره مستقیم با آمریکا روی آورد. چگونه برجام بعد از کناره‌گیری ایالات‌متحده از این توافق‌نامه، تداوم خواهد داشت؟
زمانی که برجام امضا شد دو گروه تندرو وجود داشتند: یک گروه تندرو در داخل آمریکا و گروه دیگر در داخل ایران بودند. تندروهای داخلی ما بیشترین ضربه و آسیب را وارد کردند و هر روز شعارهای جدیدی مطرح می‌کردند و حساسیت‌هایی به‌وجود می‌آوردند. در آمریکا لابی‌های صهیونیستی هم موافق با این توافق‌نامه نبودند؛ یعنی خیلی از گروه‌ها وجود داشتند که زندگی و منافع شخصی و گروهی آنان با وجود تحریم‌ها تأمین می‌شد؛ درواقع آنان باوجوداین تحریم‌ها منتفع می‌شدند؛ همچنین برخی گروه‌ها منتظر هستند که اگر جناح رقیب موفقیتی به‌دست آورد و به اسم آنان تمام نشد از طریق شیوه‌های گوناگون این اقدام را زیرسؤال ببرند. آقایان جلیلی، احمدی‌نژاد و... از اینکه نتوانستند با قدرت‌های بزرگ به توافق برسند، ناراحت بودند.
 به‌نظر بنده بزرگ‌ترین دستاورد دولت آقای روحانی، برجام است. صدور قطع‌نامه ذیل فصل هفتم شورای امنیت سازمان ملل به‌معنای اعلام جنگ توسط اعضای سازمان ملل به کشور مدنظر است. قطع‌نامه‌های صادرشده علیه جمهوری اسلامی به این کشورها اجازه حمله به کشورمان را می‌داد. رئیس‌جمهور فرانسه نیز اذعان داشت همه چیز برای حمله به ایران آماده بود؛ تنها یک تلفن برای هماهنگی بین کشورها لازم بود.
با به‌ سرانجام رسیدن برجام ایران از یک بحران عظیم نجات یافت، بدون اینکه حتی یک گلوله شلیک شود؛ بنابراین مخالفان دولت ناراحت هستند که چرا این اقدام به اسم آنان ثبت نشد. در داخل آمریکا و جامعه جهانی شرکت‌ها و سازمان‌هایی وجود دارند که از وجود تحریم‌ها سود کلانی به‌دست می‌آورند. در اقتصاد ایران پتانسیل‌های زیادی در بخش نفت و میعانات گازی، پتروشیمی و سایر حوزه‌ها وجود دارد. در زمان جنگ تحمیلی نفت به ارزان‌ترین قیمت از زمان تأسیس اوپک رسیده بود؛ اما به‌خوبی یک جنگ هشت‌ساله با منابع داخلی اداره شد. اکنون که بسیاری از کارخانه‌ها و منابع تولیدی به‌ثمر رسیده‌اند، بهتر می‌توانیم کشور را اداره کنیم؛ لذا عده‌ای هستند که از این وضعیت دلخورند؛ به‌ویژه در داخل می‌گویند چرا ما نتوانستیم اما آقای روحانی و دکتر ظریف موفق شدند. در خارج از کشور نیز منابع مالی بسیاری از کشورها و سازمان‌ها از تحریم علیه کشورهای دیگر تأمین می‌شود؛ به‌طوری‌که اقتصاد برخی کشورها ازجمله ترکیه، امارات و... به تحریم‌ها علیه ایران وابسته بود؛ چون کالاها با واسطه از طریق این کشورها به ایران وارد می‌شد و این کشورها از این طریق سود چشمگیری به‌دست می‌آوردند. این در حالی‌ بود که رونق بندر امام، عباس، بوشهر و... گرفته شده بود؛ اما در مقابل بندر جبل‌علی که بندر متروکه‌ای بود با وجود این تحریم‌ها به یکی از فعال‌ترین بنادر جهان تبدیل شده بود.