ابرمحوری که پوتین ساخت
تعداد بازدید : 6
چهار هدف روسیه از معامله انرژی در ایران
رئیس اجرایی روسنفت، ایگور سشین، اعلام کرد که این شرکت نقشه راهی برای سرمایهگذاری در بخش انرژی ایران به ارزش 30 میلیارد دلار طراحی کرده است که در ملاقات ولادیمیر پوتین از ایران و طی مذاکرات سهجانبه با آذربایجان به امضا رسید. رسیدن روسیه به این اسلحه قدرتمند در دیپلماسی انرژی ممکن نبود اگر ترامپ سرمایهگذاران غربی را از ورود به ایران نمیترساند و این کشور را به روسیه نزدیکتر نمیکرد. این سیاست کاملاً در تضاد با سیاست پویای دولت اوباماست و در مخالفت با اهدای امتیازهایی است که از طریق توافق هستهای سال 2015 ممکن شده بود. سیاست خارجی روسیه به پیشرفتی سریع دست پیدا کرده و هدف مهم و استراتژیک مسکو در قرن بیستویکم دستیابی بالانس قدرت و معرفی اوراسیا بهعنوان یک ابرقدرت است که تولید نظامی چندقطبی در جهان کرده و رسیدن به نظمی نوین را تسریع میکند.
بهمنظور تشریح این قرارداد که تغییری مهم در ژئواستراتژی جهانی محسوب میشود باید به چهار هدفی که نقشه راه انرژی روسیه و ایران ایجاد کرده است نگاهی بیندازیم:
افتتاح خط لوله انتقال گاز آذربایجان
روسیه قصد دارد خط لوله انتقال گاز آذربایجان به ایران را گسترش دهد؛ چرا که این خط لوله نهتنها روابط دوجانبه روسیه ـ ایران را گسترش میدهد، بلکه روابط سهجانبه این کشورها را نیز بهتر کرده و به روند موفقیتآمیز روابط اخیر روسیه و آذربایجان در سال گذشته ادامه میدهد. مسکو، باکو را بهعنوان متحدی میبیند که اتصال زمینی مدنظر چین و روسیه را مستحکمتر میکند. درحالیکه متحد سنتی روسیه یعنی ارمنستان بهسمت غرب کشیده میشود، ناگهان متحدی جدید و قویتر سربرمیآورد. این امر را نباید تصادفی دانست. مرحله جدید روابط روسیه و آذربایجان بهویژه در بخش انرژی، تنها چند هفته قبل از امضای توافقنامه جدید و جامع ارمنستان با غرب انجام میشود. دوگانه حرکت آذربایجان بهسوی روسیه و راندهشدن ارمنستان بهسمت غرب میتواند پیامدهای جدیدی برای روند صلح قرهباغ کوهستانی داشته باشد. بهاینترتیب مسکو بیشتر بهدنبال راهحل حقوق بینالملل است؛ درحالیکه لابی ارمنستان با حمایت ایالاتمتحده ممکن است بهسمت اشغال ایروان بازگردد.
آغاز جریان جنوب آسیا
یکی دیگر از نتایج مهم این نشست سهجانبه این است که روسیه اعلام کرده قصد دارد خط لوله سهجانبه میان ایران، پاکستان و هند را نیز گسترش دهد. این خط لوله میتواند موفقیتی برای روسیه در جهت دسترسی به هند باشد و مشکلات تروریستی میان هند و پاکستان را بهدلیل منافع مشترک فراملیتی کاهش دهد. اگر این استراتژی موفق باشد مسکو میتواند ثابت کند که تنها نیروی متعادلکننده قدرت در منطقه است و میتواند باعث حفظ ثبات در منطقه محوری آسیای میانه و جنوب آسیا باشد؛ چراکه نفوذ روسیه باعث تعدیل حرکت هند بهسمت غرب میشود که در سالهای اخیر بسیار متداول شده بود.
خنثیکردن ایران در رقابت اروپایی
استراتژی مهم دولت اوباما هماهنگکردن ایران و دولت معتدل آن با غرب بود. بهاینترتیب ایران و بازار این کشور تبدیل به رقیبی قدرتمند برای سرمایهگذاریهای غربی میشد و در ادامه ایران میتوانست به متحد جدی غرب و رقیبی برای روسیه تبدیل شود. در وضعیت فعلی این طرح بهکلی نابود و سرمایهگذاری انرژی روسیه در ایران درحالحاضر تبدیل به راه نجات اقتصاد ایران پس از تهدیدهای آمریکا و ترسیدن شرکای غربی شده است. شرایط طوری پیش رفته که ایالاتمتحده هرگز نمیتواند بازار ایران را بهعنوان یک رقیب جدی در برابر بازار روسیه علم کند و سناریوی ایجاد رقابت میان ایران و روسیه بهکلی ازبین رفته است.
اطمیناندادن به تهران درباره روابط روسیه و عربستان سعودی
ایران دلایل بسیاری دارد که نگران روابط روسیه و عربستان باشد. اگرچه روسیه همواره در آرزوی ایجاد راهحل برنده حفظ روابط دولتبهدولت در خاورمیانه بود، اما همه ترسهای دولت ایران پس از اعلام برنامه سرمایهگذاری انرژی روسنفت به ارزش 30 میلیارد دلار ازبین رفت. اکنون تهران میتواند مطمئن باشد که مسکو ایران را به سعودیها نفروخته است؛ اما درواقع تلاش میکند پیچیدگی روابط در خاورمیانه را متعادل کند. سفر پوتین به ایران را میتوان بسیار موفقیتآمیز ارزیابی کرد؛ چراکه ابرمحوربودن روسیه را در منطقه که هماکنون در حال شکلگیری است به اثبات میرساند.