حسن هانیزاده، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در گفتوگو با «نسلفردا» مطرح کرد:
تعداد بازدید : 2
خطر داعش همچنان وجود دارد
پس از اعلام پایان داعش پرسشها درباره اقدامات پراکنده این گروهک مضمحل رنگ بیشتری به خود گرفت. اینکه آیا امکان صفآرایی نظامی دوباره آنان فراهم خواهد شد؟ باید درنظر داشت که فعالیت داعش هرمی و خوشهای بوده است؛ به این معنا که با ضربهخوردن در سوریه و عراق بهسراغ مناطق دیگری در شرق و غرب آسیا خواهند رفت تا خود را بازسازی کنند. حسن هانیزاده معتقد است: «اگرچه داعش بهصورت فیزیکی نابود شد، ولی تفکر آنان همچنان وجود دارد. حدود 500 نفر از نیروهای زبده داعش طی ماههای اخیر از رقه و دیرالزور توسط آمریکا به افغانستان منتقل شدند تا فتنه داعش از سوریه و خاورمیانه بهسمت آسیای میانه منتقل شود و مناطق شرق ایران و همچنین روسیه و برخی کشورهای آسیای میانه ناامن شوند.» در ادامه متن گفتوگوی «نسلفردا» با حسن هانیزاده، تحلیلگر مسائل خاورمیانه را از نظر میگذرانید:
نویسنده : لیلا کاظمی
داعش چگونه تشکیل شد و آیا با اعلام پایان آنان ممکن است دوباره شاهد حضور این گروه تروریستی باشیم؟
داعش برایند یک طرح مشترک آمریکایی، سعودی و اسرائیلی بود که با هدف قطع محور تهران، دمشق و بیروت، همچنین سرنگونی دولت بشاراسد در دولت سوریه و کاهش نفوذ جمهوری اسلامی در خاورمیانه بهوجودآمد. از سال 2006 یعنی در حدود یازده سال قبل زمانی که حزباله در جنگ 33 روزه لبنان بر رژیم صهیونیستی پیروز شد، نگرانیهایی برای اسرائیل و آمریکا بهوجود آمد؛ بنابراین در آن زمان که جرج بوش ریاستجمهوری آمریکا را بهعهده داشت از عربستان استمداد کرد و با هزینه این کشور، جنایتکارترین افراد را از 80 کشور جهان جمعآوری و در چارچوب دولت اسلامی شام و عراق و با نام داعش سازماندهی کرد که درحقیقت پس از آموزشهای لازم تحتنظر افسران موساد و سازمان سیا این مجموعه تروریستی خطرناک تشکیل شد. پس از آغاز بحران سوریه درسال 2011 این مجموعه تروریستی در این کشور متمرکز شدند و اقدام به کشتار مردم کردند؛ سپس در عراق نفوذ و در این کشور هم بخشهایی از شمال و غرب آن را اشغال کردند و آخرین بازماندگان میدانی داعش اخیرا در البوکمال سوریه سرکوب شدند. اگرچه داعش بهصورت فیزیکی نابود شد، ولی تفکر آنان همچنان وجود دارد. حدود 500 نفر از نیروهای زبده داعش طی ماههای اخیر از رقه و دیرالزور توسط آمریکا به افغانستان منتقل شدند تا فتنه داعش از سوریه و خاورمیانه بهسمت آسیای میانه منتقل شود و مناطق شرق ایران و همچنین روسیه و برخی کشورهای آسیای میانه ناامن شوند.
از منظر ایدئولوژیک داعش همچنان پابرجاست.
داعش بهلحاظ فیزیکی در سوریه و عراق ریشهکن شد؛ اما هنوز بقایای تفکر داعشی همچنان وجود دارد و ممکن است در نقاط دیگر این تشکل با این تفکر و با کمک مالی عربستان سعودی شکل گیرد. آلسعود در طول هفت سال گذشته به داعش 40 میلیارد دلار کمک مالی رساند و اکنون نیز برای ایجاد ناامنیها در آسیای میانه آماده است دهها میلیارد دلار کمک بیشتری به داعش کند؛ بنابراین این تفکر و امکانات لجستیکی همچنان برای داعش وجود دارد و میتواند مناطق دیگر را هدف قرار دهد.
آیا امکان انسجام آنان در این منطقه وجود دارد؟
بله. امکان بهوجودآمدن داعش در مناطق آسیایمیانه وجود دارد؛ زیرا زمینه بهطورکامل برای افراطیگری مهیاست؛ به همین دلیل آمریکا بهصورت مخفیانه طی ماههای اخیر از رقه و دیرالزور صدها نفر از عناصر زبده داعش را برای جلوگیری از کشتهشدنشان توسط محور مقاومت به افغانستان منتقل کرد. طبیعی است که ایران، روسیه و ترکیه بهخوبی میدانند که ممکن است در آینده آسیای میانه همانند خاورمیانه دچار تنشهایی شود؛ لذا رایزنیها میان سران سه کشور ادامه یافت و بهنظر میرسد اگر همکاری کشورهای منطقه ازجمله ایران، روسیه و ترکیه ادامه پیدا کند داعش هم در بخشهای آسیای میانه شکست خواهد خورد.
چه خطراتی ممکن است در شرایط پس از نابودی داعش منطقه را تهدید کند؟
بههرحال تفکر داعش وجود دارد. باوجوداینکه هزاران نفر از نیروهای داعش طی هفت سال اخیر کشته شدند؛ اما بهنظر میرسد نیروهای پراکندهای وجود دارند و آمریکاییها تجربهای از داعش کسب کردند و آن این است که داعش بهخوبی میتواند هرکجا که آمریکا اراده کند ناامنی پدیدآورد؛ بنابراین ممکن است ناامنیها از عراق و سوریه بهسمت افغانستان و پاکستان منتقل شود و حتی به آسیای میانه و مرزهای روسیه و مرزهای شرقی ایران گسترش پیدا کند. این استراتژی آمریکاست که بحران منطقه خاورمیانه را بهسمت آسیای میانه منتقل کند. بههرحال داعش مهرههای آمریکا، عربستان و اسرائیل محسوب میشود و این مثلث شوم بود که این تشکل را ایجاد کرد.
علت اصلی شکست داعش در سوریه و عراق چیست؟
شکست داعش برایند مدیریت میدانی خوب جمهوری اسلامی ایران و فرماندهی بسیار شجاعانه فرماندهان ایرانی و انسجام نیروهای مسلح سوریه و حزباله بود که حلقه محاصرهای ایجاد کرد و کانون تمرکز داعش را که در البوکمال در منطقه مرزی عراق و سوریه بود، مورد هدف قرار داد و در پی آن داعش بیشترین نیروهای خود را ازدست داد. اکنون داعش در کمتر از 2درصد از خاک سوریه همچنان وجود دارد و این مناطق در آینده هم پاکسازی خواهد شد؛ البته باید توجه داشت که تفکرات وهابی داعشی همچنان پابرجاست.
آیا کثرت اعدامها و ضدیت با تکنولوژی در کاهش اقبال به داعش موثر بود؟
بله. طی ماههای اخیر بهدلیل خشونتهای غیرقابلتوجیه داعش علیه خود اعضای داعش و مردم بیگناه، سوزاندن آنان، فروش دختران و انجام جنایتهای بیشماری که داعش مرتکب شد تمامی این موارد در ردههای پایین داعش تأثیر گذاشت، بهطوریکه پیوستن به داعش طی دوسال اخیر بهشدت کاهش پیدا کرد؛ ضمن اینکه در طول شش سال گذشته پیوستن جوانان به گروهکهای تروریستی داعش بسیار قابلتوجه بود؛ تا جایی که تعداد افراد داعش به حدود یکصد هزار نفر تخمین زده میشد؛ اما اکنون تعداد آنان بهشدت کاهش پیدا کردهاند.
اینکه آمریکا در ابتدا از طالبان و القاعده حمایت کرد و پسازآن داعش را موردحمایت قرار داد؛ اما هردو پس از مدتی به ضد آمریکا بدل شدند، بهنظر شما دلیل این تغییر رویکرد چیست؟
تجربه نشان داد که آمریکا هرگاه گروهک تروریستی را تشکیل داد، در میانه راه با این گروهک دچار اختلاف میشود. درست است که این گروهکها ابزار دست آمریکاست و با کمک مالی عربستان سعودی، آمریکا و کمک اطلاعاتی اسرائیل شکل میگیرند، اما در میانه راه یک نوع رهیافت کاملاً مستقلانه در پیش میگیرند و تلاش میکنند خود را مستقل از واشنگتن نشان دهند؛ بنابراین دچار اختلاف میشوند. القاعده برای تقابل با اتحاد جماهیر شوروی سابق شکل گرفت و سال 2001 حادثه 11 سپتامبر را بهوجود آورد و داعش نیز چندین نفر از اتباع خارجی را سربرید. به نظر میرسد این اختلافات در مسیر راه بهوجود آید؛ اما آمریکا برای پیشبرد اهداف کوتاهمدت خود این نوع گروهکهای تروریستی را ایجاد میکند.
این احتمال وجود دارد که در آینده دوباره شاهد صفآرایی نظامی داعش باشیم یا آینده داعش بهشکل رفتارهای فردی تروریستی در اروپا متصور است؟
باوجوداینکه داعش در سوریه و عراق شکست خورد، اما نگرانیهایی درباره حضور داعش در افغانستان و آسیای میانه وجود دارد. هدف آمریکا این است که با داعش که به افغانستان منتقل کرد در مرزهای شرقی ایران ناامنی ایجاد کند، علیه شیعیان افغانستان و پاکستان وارد عمل شود و بهتدریج بهسمت مرزهای روسیه گسترش پیدا کند؛ بههمیندلیل بهنظر میرسد خطر داعش همچنان وجود دارد؛ اما بهطورکلی داعش در سوریه تا حدودی شکست خورد. اکنون رایزنی نظامی که بین ایران، روسیه و ترکیه وجود دارد و سفر مقامات نظامی و سیاسی ایران به روسیه و ترکیه نشان میدهد که یک اراده جمعی برای نابودی داعش در بین کشورهای منطقه وجود دارد و در آینده اگر این همکاری تداوم داشته باشد قطعاً داعش هم اگر به آسیای میانه منتقل شده باشد در آینده نابود خواهد شد.