«کمکهای ایران به پاکستان را هرگز فراموش نمیکنیم.» این را «عمران خان» گفت. نخستوزیر کشوری که از دیرباز تا کنون، به عنوان یک متحد منطقهای ایران شناخته میشده است. متحد استراتژیکی که نه مثل «سوریه» جایگاه برادری برای ایران دارد و نه مثل «روسیه»، مدام در کشاکش دورزدن و نزدنها و تصمیماتی است که اساس آن را منافع و مصالح تعیین میکند و وقتش برسد، شاید ایران را هم زیرپا میگذارد و در عین حال ترکیبی از هردوست؛ هم دوست و برادر است هم به وقتش برای دشمن خونی ایران (بنسلمان) فرش قرمز پهن میکند. «پاکستان» یک کشور دوست و اثرگذار برای ایران است. اسلامآباد در عرصههای بینالمللی بارها از مواضع تهران حمایت کرده، پاکستان نخستین کشوری بود که حکومت جمهوری اسلامی ایران را پس از انقلاب اسلامی به رسمیت شناخت. همچنین پس از حمله نظامی عراق به ایران، در شرایطی که بسیاری از کشورهای غربی از صدام حمایت میکردند، پاکستان از ایران حمایت کرد. وقتی ایران تحت شدیدترین تحریمهای اقتصادی از سوی آمریکا قرار داشت، پاکستان بر تداوم مذاکرات هستهای برای امضای برجام تاکید داشت و هنگامی که آمریکا از برجام خارج شد، پاکستان این اقدام آمریکا را محکوم کرد. با این همه، روابط ایران و پاکستان در پی حمایت اسلامآباد از طالبان در افغانستان مخدوش شده بود. رابطه ایران و پاکستان در تمام این سالها البته فراز و نشیبهایی هم داشت.
سال 95 حسنروحانی، به عنوان نخستین رئیسجمهور ایران که در طی ۱۴ سال گذشته از پاکستان دیدار میکند، راهی اسلامآباد شد. اگرچه دیدار او به توافقات و فرصتهای متعددی برای ایجاد رابطهای نزدیکتر با مقامات پاکستانی انجامید، اما در سفر روحانی به اسلامآباد، یک رویداد بهشکل خاصی برجسته شد. رویدادی که البته رسانههای خارجی آن را بازتاب داده و نوشتند که رئیس ستاد ارتش پاکستان، جنرال راحیلشریف، در آخر هفته با روحانی ملاقات داشت و بهشکل غیرمنتظره، موضوع فعالیتهای استخباراتی هند در بلوچستان را با رئیسجمهور ایران مطرح کرد. گفتوگو میان این دو نفر، مدت کوتاهی بعد از جنجالی گسترده میان دهلینو و اسلامآباد بر سر زندانی و متهمشدن یک هندی در پاکستان به جرم جاسوسی برای «بخش تحقیق و تجزیه اداره اطلاعات خارجی هند» اتفاق افتاد.
روحانی البته بحث در این زمینه با پاکستان را تکذیب کرد و گفت: «هر بار ایران با پاکستان روابط نزدیکی برقرار میکند، چنین شایعاتی پراکنده میشوند». با این حال حتی این موضوع نیز سبب نشد تا رابطه دو متحد قدیمی شکرآب شود. ایران و پاکستان بهانههای زیادی برای گسترش رابطه و تقویت آن دارند.
در سالهای گذشته ناامن شدن مرز مشترک دو کشور که باعث جولان گروهکهای تروریستی در این منطقه و حمله هرازگاه آنها به داخل خاک ایران و ربودن یا به شهادت رساندن مرزبانان کشورمان شده، اعتراض ایران را به دنبال داشته است. آخرین بار، شهادت 27 پاسدار در خاش، به بالاگرفتن اعتراضات انجامید و حتی فرمانده سپاه در مراسم تشییع این شهدا در اصفهان، به دولت پاکستان اولتیماتوم داد و از شورای عالی امنیت ملی خواست دست سپاه را برای انتقام گرفتن از تروریستهایی که در خاک پاکستان جا خوش کردهاند، بازتر بگذارد.
همزمان با این اقدام تروریستی، ماجرای درگیری میان هند و پاکستان بر سر سرنگونی جنگنده خلبان هندی در پاکستان و افزایش تنشها میان این دو کشور اتمی منطقه پیش آمد و پاکستان از ایران برای فرونشاندن خشم هند کمک خواست.
با روی کارآمدن «عمرانخان» در پاکستان، اکثر کارشناسان این طور پیشبینی کردند که وارد دوره جدیدی از روابط ایران و پاکستان میشویم و حتی عمرانخان حاضر است ایران را به جای آمریکا در اولویت ارتباط قرار بدهد. کاری که حتی عراق در زمان «حیدرالعبادی» حاضر به انجام آن نشد!
و حالا خبر رسیده که عمرانخان اوایل اردیبهشتماه به ایران میآید. منابع خبری گفتهاند در این سفر احتمالاً وزرای امور خارجه، وزیر اقتصاد، وزیر محیطزیست و همین طور مشاور ارشد نخستوزیری پاکستان در امور پاکستانیهای مقیم خارج از کشور همراه عمران خان خواهند بود.
روحانی و عمرانخان حتماً حرفهای زیادی برای گفتن دارند. با وجود وجوه مشترک و ارتباط دیرینهای که میان دو کشور وجود دارد، حجم مراودات امنیتی بین دو کشور، سطح و تنوع در مراودات اقتصادی ایران با پاکستان بسیار کمتر از ایران با هند است. پاکستانِ تشنه انرژی نیازمند منابع ایران است.
همین که پاکستان تا به حال در هیچ ائتلاف ضدایرانی وارد نشده و علیه منافع ایران نیز اقدامی انجام نداده است، کافی است که قدر این همسایه را در میان خیل دشمنان منطقهای و دوستانِ بعضاً دوستنما بدانیم و فراموش نکنیم این روزها جبههبندیهای سیاسی در غرب آسیا وارد فاز تازهای شده است. اگر تهران، مسکو، پکن و اسلامآباد در یک جبهه حضور داشته باشند و در جبهه دیگر دهلی نو، واشنگتن، کابل و ریاض حضور داشته باشند منطقه غرب آسیا در تقابل این دو گروه اقتضائات جالبی را در آینده پیدا خواهد کرد و سیاستهای رقابتی تازهای شکل میگیرد که احتمال دارد این سیاستهای رقابتی به آسیای میانه و شرقی هم کشیده شود.
پی نوشت: عمرانخان به ایران میآید. آقای نخستوزیر برای «بن سلمان» در اسلامآباد فرش قرمز پهن کرد و شخصاً راننده ولی عهد سعودی شد. اینجا کسی به سبک او استقبال نمیکند، اما در نهایت میزبانان خوبی هستیم.