و عراق ناگهان ناآرام شد؛ آن هم در آستانه اربعین حسینی. همین همزمانی نیز موجب شده است عدهای چنین نتیجه بگیرند که در عراق هم پای «دشمن» درمیان است و معترضان از سوی برخی کشورها و سازمانها هدایت و ساماندهی شدهاند تا به خیابانها بیایند و وضعیت را به هم بریزند. همان که از آن با عنوان «دستهایخبیث» نام برده شده است.
مشکلات عراقیها و اعتراضات آنها اما مربوط به امروز و دیروز نیست. پیش از این هم در برخی شهرهای عراق چون بصره، شاهد اعتراضات شدید مردمی بودیم. برخی بزرگان سیاسی این کشور از جمله «مقتدیصدر» نیز در این باره به دولت و حاکمان عراق هشدار داده بودند. مسئله انرژی، نابسامانی خدمات عمومی، بدی وضع معیشت و فساد در نهادهای قدرت شهروندان عراقی را سال گذشته در شهرهای مختلف این کشور به خیابان کشاند. اعتراضاتی که با فراخوان مقتدی صدر آغاز شد. آیتاله سیستانی، مرجع عالیقدر شیعه در این کشور نیز از نیروهای نظامی و دولت خواسته بود با معترضان «مدارا» کنند و با خشونت رفتار نکنند؛ اما درنهایت طبق اخبار واصله طی چندروز ناآرامی و آشوب در شهرهای مختلف عراق از جمله کربلا و بغداد، حداقل دوازده تن کشته شدهاند.
تفاوت تظاهرات چندروز گذشته عراق با سال قبل این است که گفته شده حرکتهای اعتراضی از طریق شبکههای اجتماعی سازماندهی شدهاند و هیچ گروه یا سازمان سیاسی مهر خود را بر این تظاهرات نزده است.
باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از «قیسخزعلی» دبیر کل گردانهای اهلالحق عراق، نوشته است: «آنچه در تظاهرات اخیر دیده شد، دلیلی بر وجود دستهای خبیثی است که میخواهند ثبات عراق را برهم زنند.»
یک تحلیلگر مسائل جهان عرب نیز در این باره گفته است: «بیشتر تظاهرکنندگان از فارغالتحصیلان بیکار دانشگاهها بودند که علیه بیکاری و علیه فساد به خیابان آمدند. این چیزی است که شاهدان عینی میگویند؛ ولی آنچه از اظهارنظرها و عکسالعملها هستند.»
نکته جالب توجه این است که مناطقِ شاهد اعتراض، جز بغداد، مناطقی هستند که به مناطق شعیهنشین معروفاند. از گزارشهای رسانههای عراقی، همچنین شعارهایی که معترضان در تظاهرات سر میدهند، روشن است که خواست اصلی آنان رفع مشکلات اقتصادی و در وهله دوم، مبارزه با فساد سیاسی است. رفع بیکاری از مهمترین خواستههای جوانان و پس از آن تاکید بر بهبود خدمات دولتی که شامل آب و برق و سایر امور خدماتی دولت میشود، از جمله علل اعتراضهاست. البته برخی رسانهها از جمله «مشرقنیوز» هم اشاره کردهاند که لابهلای این شعارها، علیه نام «ایران» هم به گوش رسیده و درواقع برخی علیه ایران شعار میدهند. رسانههای خارجی اما مدعی هستند که یکی از علل اصلی این تظاهراتها «ایران» است و شعارهای ضدایرانی بیش از «یککم» به گوش میرسد. همین موضوع هم سبب شده که نام «دستهای پشت پرده» اینجا هم به میان بیاید. گفته میشود «رغدصدام» دختر صدام، در توئیتی از این اعتراضها حمایت کرد و معترضان را «نسل قادسیه» خواند و نوشت: «کل عراق با شماست» و «خدا شهدای ما را رحمت کند.»
ساعتی پس از شروع اعتراضات اعلام شد که حکومت نظامی در بغداد به اجرا درمیآید. نخستوزیر عراق قول داد که به درخواستهای مشروع معترضان جامه عمل خواهد پوشاند؛ با این حال معترضان در خیابان ماندند. مقتدیصدر در روز دوم اعتراضها در توئیترش گفت: ما نمیخواهیم و به سود عراق هم نیست که تظاهرات مردمی به تظاهرات حزبی تبدیل شود؛ وگرنه به انقلابیون (ائتلاف) الاصلاح میگفتیم که بیایند تظاهرات. اما ما میخواهیم مردمی بودنش و مسالمتآمیز بودنش کاملاً حفظ شود.
«نوری المالکی» نخستوزیر پیشین عراق هم در روز نخست اعتراضها گفت: آنچه امروز در میدان التحریر (بغداد) رخ داد، تأسفبرانگیز است و به سود هیچکس نیست. از معترضان میخواهم خوددار باشند و به قانون تمکین کنند.
«ایاد علاوی» نخستوزیر اسبق عراق نیز تظاهرات را حق قانونی مردم دانست به شرط آنکه مسالمتآمیز باشد.
«عمار الحکیم» (رئیس پیشین مجلس اعلا) نیز در روز دوم، معترضان را «فرزندانما» خواند و خطاب به نیروهای امنیتی گفت: «با فرزندان ما مدارا کنید... به آنها گوش کنید.»
در ایران اما واکنشها بیشتر معطوفبه برقراری امنیت در مرزها و در کشور عراق برای تردد زائران اربعین بوده است. فعلاً مرز خسروی بسته شده و وزارت خارجه از شهروندان خواسته سفر به عراق را فعلاً به تعویق بیندازند و حتیالامکان به شهرهای شمالی عراق، بهویژه سامرا و کاظمین سفر نکنند.
اوضاع در عراق خوب نیست؛ کشوری که سالهای طولانی درگیر جنگ و درگیری است. آرامش با همسایه قهر کرده، خیابانها ناآرام شدهاند و خاورمیانه هنوز گویا برای جا دادن خاطراتی تلخ از خون و خشونت و جنگ در حافظه تاریخی خود جا دارد!