تبیین تحولات منطقه خاورمیانه در سال 2019
تعداد بازدید : 0
خاورمیانه در سالی که گذشت
نویسنده : مریم عمادی
سال 2019 تمام شد؛ اکنون زمان آن فرا رسیده که تحولات سیاسی منطقه استراتژیک خاورمیانه طی این یک سال مورد بررسی قرار گیرد.
قدرت بازدارنگی حزباله در محور مقاومت
در سال 2019 دشمنان محور مقاومت و در رأس آنها آمریکا با برنامههای مختلف درصدد ضربه زدن به این محور و نابودی آن بودند. طرح موسوم به «معامله قرن» ضدفلسطین بود که با وجود همکاری کشورهای حاشیه خلیجفارس به نتیجه نرسید. در این میان قدرت بازدارندگی حزباله به شکل چشمگیری افزایش یافته است و همین امر موجب شد تا رژیم صهیونیستی هرگونه فکر جنگ با حزباله را از ذهنش بیرون کند. دشمن صهیونیستی در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۶۳بار حریم دریایی، ۱۰۳۰بار حریم هوایی و ۹ بار حریم زمینی لبنان را نقض کرد. صهیونیستها همچنین در رهگیری بسیاری از موشکهای حماس که در درگیریهای مختلف میان دوطرف بهسمت شهرکهای صهیونیستی فرستاده میشد، ناکام ماندند. مقاومت در سوریه نیز در ۲۰۱۹ همین مسیر را دنبال میکرد و با استقامت توانست مناطق این کشور را از شر تروریستها پاکسازی کند و اکنون کشورهای عربی به دنبال ازسرگیری روابط خود با دمشق هستند. بارزترین موفقیت سوریه آزادسازی بخشهای زیادی از «ادلب» است که ارتش این کشور بهتازگی پیشرویهای چشمگیری درجنوب این منطقه داشته است. محور مقاومت در منطقه درحال قدرت گرفتن است و همه هزینههایی که آمریکا برای شکست این محور پرداخته بود،نتیجهای به دنبال نداشت. در عراق نیز نیروهای «حشدالشعبی» موفقیتهای زیادی در برابر حملات تروریستی در این کشور بهویژه پس از شروع ناآرامیها داشت. در این میان مواضع محکم و پایدار«سیدحسننصراله» در برابر تحرکات دشمن صهیونیستی ضدمحور مقاومت نقش زیادی در تغییر موازنههای قدرت به نفع مقاومت داشت. امروز صهیونیستها از توانایی موشکی حزباله بهشدت وحشت دارند و این موضوع بارها از زبان مقامات ارشد صهیونیستی مطرح شده است.
همگرایی ایران و عراق و دلارهای نفتی
کشور عراق در سال ۲۰۱۹ مسیری پرتنش را طی کرد؛ البته بیشتر این تنشها مربوط به اواخر سال است. روابط دوجانبه عراق با ایران و سفر مقامات ایرانی ازجمله رئیسجمهور و وزیرخارجه در اوایل ۲۰۱۹ به این کشور نقطه تحول چشمگیری در روابط میان دو کشور بهشمارمیآمد که برگزاری باشکوه مراسم اربعین نقطه اوج این همگرایی بود؛همگرایی که البته طی سالهای گذشته هزینههای زیادی برای از بین بردنآن توسط عربستان و آمریکا صورت گرفته و برخی از میوههای شوم دلارهای نفتی عربستان در این باره در جریان اعتراضات اخیر عراق که به شکل قابلتوجهی به سمت خشونت کشیده شد، خود را نشان داد. در این راستا کنسولگری ایران در کربلا و نجف توسط گروههای مشکوک و نشاندار مورد حمله قرار گرفت. بارزترین تحولی که عراق در ۲۰۱۹ شاهد آن بود، اعتراضات مردمی این کشور است که ابتدا با هدف مقابله با فساد و رسیدگی به سطح معیشتی مردم آغاز شد و در ادامه راه با هدایت آمریکا و رژیم صهیونیستی و حمایتهای ارتش سایبری عربستان منحرف و به سمت خشونت کشیده شد. این اتفاقات درنهایت منجر به استعفای «عبدالمهدی» و ایجاد تغییراتی در ساختار سیاسی عراق شد که هنوز هم کار تشکیل دولت و تعیین ساختار آن در این کشور به پایان نرسیده است. روابط عراق با آمریکا در ۲۰۱۹ شاهد سردترین مناسبات بود. اقداماتی که آمریکا ضد این کشور از خلال مداخلات آن در امور عراق و حضور نظامیان آمریکایی در این کشور انجام میداد و البته مواضع منفی واشنگتن نسبت به «عبدالمهدی» نخستوزیر مستعفی عراق، روابط دوکشور را بسیار کمرنگتر از گذشته کرد. نقطه اوج این سردی روابط را میان در حمله آمریکا به منطقه مرزی «القائم» در مرز سوریه دید که مقامات آمریکایی این بار برخلاف گذشته به صورت رسمی آن را اعلام و تأیید کردند. این حمله احتمالاً پیامدهای وخیمی بر موجودیت آمریکا در عراق خواهد داشت که نشانههای آن از سال آینده روشن خواهد شد.
مداخلهگریهای آمریکا در لبنان
سال ۲۰۱۹ برای لبنان از ابتدا همراه با مداخلهگریهای آمریکا در این کشور و تحریمهای جدید آن ضد حزباله بود. دراین میان موضعگیریهای منفی برخی طرفهای وابسته به آمریکا در لبنان ضد حزباله به این شرایط دامن میزد. اوضاع اقتصادی لبنان در ۲۰۱۹ افت چشمگیری داشت و شرایط معیشتی مردم بسیار سخت شد. این اتفاقات منجر به بروز اعتراضات مردمی لبنان در ۱۷ اکتبر شد. بعد از مدتی پای مداخلات خارجی و به ویژه آمریکا و همپیمانان منطقهای آن به این تظاهراتها باز شد. تلاشهای دولت لبنان برای آرام کردن اوضاع فایدهای نداشت درنهایت نخستوزیر دولت پیشبرد امور لبنان تحت فشار آمریکا و عربستان استعفا کرد. از زمان استعفای حریری تاکنون روند تشکیل دولت در لبنان بسیار پرنوسان بوده و البته شخص «سعدحریری» نقش زیادی در دامن زدن به این اوضاع داشت. درحالحاضر وزیر سابق لبنانی مأمور تشکیل دولت است و البته کار تشکیل دولت هنوز آغاز نشده است.
عربستان گرفتار در باتلاق جنگ
برای بررسی اوضاع عربستان در سال 2019 ابتدا نگاهی به اتفاقات مربوط به جنگ یمن میپردازیم که مهمترین چالش سعودیها در این سال بوده است. سعودیها بهرغم هزینههای میلیارد دلاری و قابل توجهی که در راستای تجاوزگریهای ائتلاف جنگی خود ضد یمن صرف کردند؛ ضعف و ناکارآمدی سامانههای دفاعی خود را به همه جهان نشان دادند. عقبنشینی امارات از یمن در جولای ۲۰۱۹ بارزترین ضربهای بود که در خلال این جنگ به عربستان وارد شد و این کشور در باتلاق جنگ یمن تنها ماند. همچنین حمله پهپادی انصاراله یمن به تاسیسات نفتی شرکت «آرامکو» عربستان و بزرگترین عملیات نظامی زمینی انصاراله ضد این کشور که منجر به اسارت شمار زیادی از نظامیان سعودی شد ضربه مهلک دیگری به عربستان در جنگ یمن بود. سرکوبگریهای مخالفان نظام سعودی نیز در این سال ادامه داشت و با شدت بیشتری دنبال شد. موج جدیدی از دستگیریهای مخالفان نظام عربستان در این سال صورت گرفت و نقض حقوق بشر در زندانهای سعودی همچنان ادامه دارد. این کشور از نظر اقتصادی نیز سیر نزولی را طی کرده و بودجه آن با کسری مواجه شده و نرخ بیکاری نیز در آن به ۱۲.۸ درصد رسید.
گرچه تحولات کشورهای عراق و لبنان روندی نگران کننده به خود گرفته است، موازنه کلی تحولات منطقه به نفع محور مقاومت در جریان است؛ علاوه بر اینکه حل این بحرانها با درایت مرجعیت دینی و گروههای سیاسی و مردمی میتواند میخ آخر را بر تابوت یکی دیگر از پروژههای تجزیهطلبی آمریکا در منطقه بکوبد و محور مقاومت را قویتر از گذشته از این پیچ تاریخی نیز عبور دهد. آنچه در شرایط کنونی حایز اهمیت است، نگاه هوشمندانه نسبت به تحولات اخیر است که میتواند دور تازه توطئههای غربی- صهیونیستی را در منطقه به شکست بکشاند و بیشازپیش اردوگاه آمریکایی منطقه را در انزوا قرار دهد.