چهار اقتصاددان در نامهای، دلایل بنیادین ریزش شاخص بورس را تشریح و بایدها و نبایدهای رفتار دولت در این بازار را توصیف کردند؛ امیرکرمانی، علی مدنیزاده، علی مروی و صادق الحسینی. فارس در این باره مینویسد: دراین نامه آمده است: شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال تا ۱۲ شهریورماه ۲۱۸درصد رشد داشت. در بازه ۱۰ ساله هم رشد شاخص کل ۸۷۰۰ درصد بوده است که نشان از یک بازدهی بالا در این بازار دارد. حتی رشد دلاری این بازار طی ۱۰سال اخیر ۲۱۵ درصد بوده درحالیکه طی همین دوره (تا ۱۲ شهریورماه ۹۹) رشد دلاری بازارهای جایگزین مثل مسکن منفی ۱۱درصد و بازار طلای جهانی با همه فراز و نشیبهایش، تنها مثبت ۵۵ درصد بوده است!
چه عواملی موجب رشد بالای بازار سهام شد؟
عوامل متعددی دراین رشد سریع مطرح هستند؛ اما به اختصار میتوان به موارد زیر اشاره کرد: رشد حجم نقدینگی که در این مقطع عمدتاً از ناحیه کسری بودجه ایجاد شده بود، همیشه موتور بازارهای دارایی در اقتصاد ایران بوده و است. این رشد در کنار نرخ بهره حقیقی بسیار منفی (نرخ سود منهای تورم) که در سالهای ۹۷ و ۹۸ و ۹۹ دراقتصاد ایران کمنظیربوده، یکی ازمهمترین دلایل ایجاد حباب دربازار داراییها محسوب میشود. ازدیگرسو، اقدامات درست برای محدودکردن تراکنشهای بانکی (در قالب برنامههای مبارزه با پولشویی و فراتر از آن) هم جلوی بسیاری از اقدامات سفتهبازانه در سایر بازارها خصوصاً بازار ارز را گرفت و بخش عمدهای از تقاضای سفتهبازانه، ناشی از دو عامل بالا را به بازار بورس منتقل کرد. اما ایرادهای ساختاری این بازار نظیر درصد شناوری پایین و به اصطلاح کمبود دارایی (asset shortage) دربازاربورس سبب شد این حجم تقاضا با عرضهای محدود روبهرو شود. در کنار این، وجود مقررات بیش ازحد در بورس (over regulated) نظیر دامنه نوسان ۵ درصد، حجم مبنا و ... نیزعدم واکنش به موقع ارکان تنظیمگربازارسبب شد با تشدید سه عامل بالا، بزرگترین دور خودفزاینده مثبت در دهههای اخیر اقتصاد ایران برای بیش از ۸ ماه در سالهای ۹۸ و ۹۹ در بورس تهران شکل...