الف: پیشرفت و رشد علوم مادی و معنوی
علم در این زمان به بالاترین حد پیشرفت میرسد؛ به گونهای که طبق روایات امام باقر(ع) در روزگار آن حضرت زنان در خانههایشان به طریق کتاب خدا و سنت پیامبرقضاوت میکنند و در روایت دیگری از امام صادق(ع) است که فرمودند: دانش ۲۷حرف است و مجموع آنچه پیامبران آوردهاند دو حرف است و مردم تا آن روز بیش از آن دو حرف را نمیدانند و چون قائم قیام کند ۲۵حرف باقی مانده را بیرون آورده و در میان مردم منتشر میسازد و بدینگونه مجموعه ۲۷جزء دانش را نشر میدهد.
نخست باید توجه داشت که امام صادق میفرماید: (علم و دانش بیست و هفت حرف است و همه آن چه پیامبران آوردهاند، تنها دو حرف آن است؛ «در زمان آن حضرت استعدادهای درونی زمین آشکار میشود و گیاهان و حیوانات با تمام وجود به خدمت بشر درمیآیند؛ به گونهای که پیشرفتهای کشاورزی و دامداری قبل از ظهور نسبت به بعد از آن چیزی محسوب نمیشود. در روایت است که کشاورز از هر من (۳کیلو) صد من محصول به دست میآورد و در هر سنبلی صد دانه عمل میآید و خداوند برای هر کسی که اراده کند زیادتر میکند و در روایت است که «و تکثرالمواشی» یعنی دامها زیاد میشوند.»
و مردم تاکنون جز با آن دو حرف، با حرفهای دیگر آشنایی ندارند و هنگامی که قائم ما قیام کند، بیست و پنج حرف دیگر را بیرون آورده، آن را بین مردم نشر و گسترش میدهد. وآن دو حرف را نیز ضمیمه میکند و مجموع بیست و هفت حرف را در میان مردم منتشر میسازد.
این روایت و روایات همخانوادهاش نمیگویند همه مردم فوری، بیست و هفت حرف علم را یاد میگیرند بلکه میگوید حضرت حجت(عج) بقیه حروف علم را درمیآورد و بین مردم گسترش میدهد. به این معنا که آن حضرت بیست و هفت حرف علم را برای یادگیری مردم به عرصه ظهور میرساند و سفره علم را در این حد میگستراند اما آیا هر کسی بیست و هفت حرف را یاد میگیرد و به مرتبه بالای علمی میرسد؟ این بستگی به تلاش و کوشش افراد دارد و به یقین تعدادی به مرتبه بالایی که ذکر شد میرسند ولی چه بسیارند که از نظر علمی در آن زمان نیز فقیرند و خاصانی که به مرتبه بالای علمی رسیدهاند، حلقههای علمی و کلاسهای دانشاندوزی را تشکیل میدهند و بر دانش دیگران میافزایند و کسانی که طالب علمند در کلاس آنها شرکت میکنند.
از این رو در روایت آمده است که امام صادق(ع) میفرماید: گویا میبینیم که شیعیان علی(ع) قرآنها را در دست دارند و مردم را آموزش میدهند. یا اینکه اصبغ بن نباته میگوید: ازعلی(ع) شیندم که میفرمود: «گویا عجم (نژاد غیرعرب) را میبینم که چادرهایشان را در مسجد کوفه برافراشته شده است و به مردم قرآن میآموزند؛ به همان گونه که فرود آمده است.»
ب: شکوفایی اقتصادی و رفاه اجتماعی
آفریدگار انسان زمین و آسمان و آنچه که در آنهاست را برای انسان آفریده است و از انسان فقط عبودیت را طلب کرده که اگر عبودیت کند علاوه بر جزای اخروی، دنیای او را نیز آباد میکند که فرمود: اگر مردم شهرها و دیارها ایمان آورند و تقوا پیشه کنند ما برکات زمین و آسمان را بر آنها نازل میکنیم. چون در زمان حکومت آن حضرت عبودیت محض زمین را فرامیگیرد این وعده الهی مُحَقَّق میشود. در روایتی از پیامبر اسلام است که فرمود: یخرج رجل من امتی یعمل بسنّتی ینزلالله له البرکه من السماء و تخرج له الارض برکاتها. (مردی از امت من ظهور میکند که به سنت من عمل میکند خداوند برکت را از آسمان برای او فرو خواهد فرستاد و زمین برکات خود را برای او بیرون خواهد ریخت)
در روایت دیگری از آن حضرت است که فرمود: (ساکنان آسمان و زمین از او راضی و خشنودند آسمان تمام بارانش را فرومیریزد و زمین تمام گیاهانش را خارج میسازد تا جایی که زندهها آرزو میکند که کاش مردهها زنده بودند و وضع ما را از فراوانی نعمت میدیدند)(۹) و در روایتی دیگر است که زمین گنجهای خود را برای آن حضرت ظاهر میکند (۱۰) و حضرت به مردم مشت مشت عطا میکند. «از امام صادق است که فرمود: زمانی که قائم ما ظهور کند خداوند گوشها و چشمان شیعیان ما را به گونهای تقویت میکند که میان آنان وقائم ـ علیهالسلام ـ نیاز به پیک نیست آن حضرت با آنان سخن میگوید و آنها سخن او را میشنوند و در حالی که وی در جایگاه خویش قرار دارد او را میبینند.» بدون اینکه آنها را شمارد یا آنچه که بخشیده را پس بگیرد و امنیت عمومی همه جا را فرا میگیرد که در روایت است که در زمان آن حضرت درندگان و چهارپایان از در آشتی وارد میشوند و مرم با یکدیگر کاری ندارند و آزار نمیرسانند.
ج: رشد کشاورزی و دامداری
در زمان آن حضرت استعدادهای درونی زمین آشکار میشود و گیاهان و حیوانات با تمام وجود به خدمت بشر در میآیند به گونهای پیشرفتهای کشاورزی و دامداری قبل از ظهور نسبت به بعد از آن چیزی محسوب نمیشوند در روایت است که کشاورز از هر من (۳کیلو) صد من محصول به دست میآورد و در هر سنبلی صد دانه عمل میآید و خداوند برای هر کس که اراده کند زیادتر میکند و در روایت است که «و تکثرالمواشی» یعنی دامها زیاد میشوند.
د: پیشرفت پزشکی
در آن عصر هیچ بیماری بدون درمان باقی نمیماند امام باقر(ع) در این باره میفرماید: هر کسی قائم اهل بیت مرا درک کند اگر به بیماری دچار باشد شفا یابد و چنانچه دچار ناتوانی باشد توانا و نیرومند میشود.
هـ: پیشرفت صنایع و مسئله انرژی
امام صادق میفرمایند: هنگامی که قائم ما قیام کند زمین به نور پروردگارش روشن میشود و بندگان خدا از نور آفتاب بینیاز میشوند.
و: پیشرفت دستگاههای اطلاعاتی و ارتباط مردم با یکدیگر
در آن عصر ارتباط مردم با یکدیگر بسیار راحت میشود و مردم میتوانند به راحتی با آن حضرت نیز ارتباط برقرار کنند. در روایت است که در زمان آن حضرت مؤمن که در شرق است برادر خود را که در مغرب است خواهد دید و نیز مؤمنی که در مغرب است برادر خود را در مشرق میبیند و در روایت دیگری از امام صادق(ع) است که فرمود: زمانی که قائم ما ظهور نماید خداوند گوشها و چشمان شیعیان ما را به گونهای تقویت میکند که میان آنان وقائم(ع) نیاز به پیک نیست آن حضرت با آنان سخن میگوید و آنها سخن او را میشنوند و در حالی که وی در جایگاه خویش قرار دارد، او را میبینند.