نخستین نشست سهجانبه وزرای خارجه قطر، روسیه و ترکیه روز پنجشنبه (21 اسفندماه) با محوریت مسائل منطقه و جهان در راس آن سوریه برگزار شد. «محمد بن عبدالرحمان آلثانی» وزیر خارجه قطر، « سرگئی لاوروف» همتای روس و « مولود چاووشاوغلو» وزیر خارجه ترکیه در این نشست به بررسی مسائل منطقه از جمله راههای حل بحران سوریه، مذاکرات صلح افغانستان، اوضاع کشورهای حاشیه خلیجفارس، لیبی و همچنین پرونده هستهای ایران پرداختند. اما نکته حائز اهمیت این نشست به عدم دعوت از ایران برای حضور در این نشست باز میگردد؛ تهران «غایب بزرگ» این نشست بود و همین واقعیت نشان میدهد که برگزاری این نشست میتواند به معنای آغاز تلاش سیاسی و دیپلماتیک روسیه، ترکیه و قطر برای کنار گذاشتن روند آستانه و به حاشیه کشاندن ایران در ترسیم آینده سوریه باشد. اما این گزاره تا چه اندازه نزدیک به واقعیت است؟ آیا دوحه، مسکو و آنکارا به دنبال دور زدن تهران در پرونده سوریه هستند؟ آیا اساسا میتوان بدون در نظر گرفتن نقش و نفوذ ایران در دولت دمشق به کارآمدی این نشست تکیه کرد؟
شکلگیری مناسبات جدید در سوریه
باید توجه داشت که یقینا اقتضائات سیاسی، دیپلماتیک، امنیتی و حتی تحولات زمینی در مسئله و بحران سوریه به کلی متفاوت از سالهای گذشته است. دولت مرکزی دمشق توانسته است بر اکثر مناطق در این کشور تسلط کاملی پیدا کند. بنابراین بازیگران جدید من جمله قطر نیز با تغییر رویکرد خود نسبت به جنگ سوریه خواهان نقشآفرینی متفاوتی در ترسیم آینده سیاسی و دیپلماتیک این کشور هستند تا بتوانند وزن قابل توجهی در این کشور پیدا کنند. یعنی دوحه اکنون به این نتیجه رسیده که دیگر با کمک، حمایت و پشتیبانی از نیروهای نیابتی در سوریه و جنگ نظامی با دولت بشار اسد نمیتواند به برگهای برنده و حوزه نفوذ قابل توجهی در سوریه دست پیدا کند. لذا با تغییر رویکرد دیپلماتیک خود به دنبال نقشآفرینی جدیدی در سوریه است. نکته مهم دیگری که در این میان وجود دارد ناظر به نقش، وزن و جایگاه سیاسی، دیپلماتیک و امنیتی ایران در تحولات منطقه خاورمیانه و به خصوص سوریه است. بنابراین به هیچ وجه سه کشور قطر، روسیه و ترکیه...