ادامه از صفحه یک:

اینترنتی قابل دسترس که به آسانی ساختارهای امنیتی دولت را شکست دادند، به خیزش‌ها کمک کرد. چالش‌ها به ویژه برای رژیم‌های پسااستعماری مانند مصر و لیبی در آن‌ها قدرت طی دهه‌ها درساختارهای تشکیلات سرمایه‌گذاری استعماری اروپایی (که در مقابل جمعیت‌های در حال تغییر بی‌پاسخ مانده بودند) تحکیم شده بود، جدی بودند. اما از یاد نبریم این رویه و انقلاب‌های «سریع و خشن» با تمام سرعت و خشونت نتوانستند به بسیاری از شیخ نشین ها ورود کنند!

• بی چیزی عامل مهمی در مشارکت حداکثری

در سال ۲۰۱۰، همگرایی، حفظ وضع موجود را دشوارتر کرده بود. شکاف فزاینده در استانداردهای زندگی و نخبگانی بی مسئولیت‌تر از همیشه همراه با رشد فزاینده جوانان خسته‌ای که شانس زیادی نداشتند و حتی فرصت شکایت نمی‌یافتند، بسیاری را بر آن داشت تا به این باور برسند که با شرکت در اعتراضات چیزی برای از دست دادن ندارند.

این موارد درحالی است که حالا بعد از گذشت کمی بیش ازیک دهه از خودسوزی «محمد بوعزیزی» میوه فروش فقید مقراستانداری و در جایی که تونس به عنوان تنها کشور عربی «بهارعربی» درآن موفق شد؛ اما اکنون با سکندری مواجه شده است! پس از آنکه «قیس سعید» رئیس‌جمهور تونس، نخست‌وزیر این کشور را ازکار برکنار و مصونیت نمایندگان پارلمان را به مدت یک ماه تعلیق کرد این کشور وارد دوره‌ای از ابهام و بی‌ثباتی شد. این بحران زمانی بدتر و باعث تظاهرات مردم شد که او در حکمی چند مقام ارشد دیگر را هم برکنار کرد. فرارو به نقل از الجزیره نوشته پس از تعلیق پارلمان و اخراج نخست‌وزیرهشام المشیشی و اخراج وزرای دفاع ودادگستری یک روزبعد ازآن، قیس فرمان برکناری چند مقام دیگررا هم صادر کرد. این رئیس‌جمهور ۶۳ ساله، مدرس سابق حقوق و یک تازه‌وارد سیاسی، در سال ۲۰۱۹ پیروزی چشمگیری در انتخابات ریاست‌جمهوری به دست آورد. او اخیراً با صدور احکامی، فهرست بلندبالایی از مقام‌های ارشد دولتی را منتشر کرد که همگی را اخراج کرده است از آن جمله دادستان کل ارتش.

او همچنین رئیس تلویزیون ملی این کشور «الوطنیه» را هم برکنار کرد. افزون بر این، او مصونیت پارلمان را هم ملغا و قدرت قضایی را به دست گرفت. قیس همچنین دستور تحقیق درباره سه حزب سیاسی را صادر کرد که مظنون به دریافت کمک‌های خارجی پیش از انتخابات ۲۰۱۹ بودند.

گروه‌های مهم جامعه مدنی در بیانیه‌ای مشترک نسبت به تمدید و گسترش «غیرقانونی» تعلیق ۳۰ روزه پارلمان هشدار دادند و خواستار بازه زمانی مشخص برای اقدامات روشن سیاسی شدند. «سام کیمبال»، روزنامه‌نگاری مستقر در تونس به الجزیره گفت که قیس مدعی است حدود ۵ میلیارد دلار از کشور به اشکال مختلف غارت شده است. او می‌گوید: «او فهرست بلندبالایی از چند صد مقام را تهیه کرده که مظنون به تاراج ثروت کشورهستند؛ آن‌ها عمدتاً سیاستمداران و اعضای پارلمان هستند که مصونیت‌شان یکشنبه شب لغو شد.»

این اقدام در راستای به سکوت کشاندن منتقدان و مخالفان داخلی است. این روزنامه‌نگار می‌گوید: «قیس سعید مدعی است که کشورش گدا نیست و شایسته آینده بهتری است.»

رئیس‌جمهورمدعی است که اقداماتش برابر با قانون اساسی است و همین قانون به رئیس‌جمهوراجازه می‌دهد تا درمواقع «تهدید فوری» دست به اتخاذ اقدامات خاص بزند. راشد غنوشی، رهبرحزب «النهضه» تونس و رئیس پارلمان این کشور، آنچه را که در کشورش روی داده به عنوان «کودتا» محکوم کرد. با افزایش تنش‌های سیاسی، دفتر دادستانی تونس اعلام کرد که این نهاد قضایی تحقیقاتی را درباره النهضه و دو حزب سیاسی دیگرآغاز کرده است. این دفتر معتقد است این احزاب کمک‌های خارجی درانتخابات ۲۰۱۹ ریاست‌جمهوری به دست آوردند. قیس سعید، درکوران رقابت‌ها گفته بود می‌خواهد از طریق تغییرات در قانون، نظام سیاسی را دچار انقلاب سازد. الغنوشی، ۸۰ ساله اخیراً به مدت ۱۲ ساعت مقابل پارلمان تونس تحصن کرد تا آنچه که وی «ماهیت ضد قانونی اساسی» تصمیمات ناگهانی قیس سعید، رئیس‌جمهوری می‌نامید، محکوم کند. او که در دوره زمامداری بورقیبه و بن‌علی از رهبران مخالفان به حساب می‌آمد تنها با حمایت چند صد نفر از هواداران حزب النهضه به مخالفت با اقدامات غیرمنتظره قیس سعید برخاست.

خبرگزاری فرانسه در این باره اخیراً نوشت: محبوبیت این متفکر و سیاستمدار تونسی پس از انقلاب تونس و برکناری بن‌علی، رئیس‌جمهور اسبق به تدریج رنگ باخت و وی متهم شد که برای باقی ماندن در قدرت حاضر است دست به هر کاری بزند. برخی الغنوشی را شخصیتی تفرقه‌افکن می‌دانند؛ برخی دیگر او را استراتژیست خردمندی می‌نگرند و برخی هم او را یک سیاستمدار کهنه‌کار با رویکردی «آفتاب‌پرست» گونه معرفی می‌کنند که نشان داده است می‌تواند «با همه شرایط سازگار شود، حتی اگر این به معنای چشم‌پوشی از اصول خود باشد.»

• پرده آخر

آن‌هایی که برای رفتن دیکتاتورها هورا می‌کشیدند تصور می‌کردند که نظام سیاسی در کشورهای عربی در رأس آن خلاصه می‌شود و با ور افتادن این رأس، نظام نیز ساقط خواهد شد، غافل از اینکه معنای دقیق نظام سیاسی درکشورهای عربی، یک کلمه بیشتر نیست؛ ارتش! به یاد داشته باشیم که درهمه کشورهایی که در آنها فریاد «الشعب یرید اسقاط النظام» سرداده شد و مردم توانستند دیکتاتور را به زیربکشند، در نهایت این صدای ارتش بود که به عنوان فصل الخطاب شنیده شد. چه کسی می‌تواند ادعا کند که دراین کشورها، نظام سیاسی سقوط کرده است؟ در تونس، این ارتش بود که زین العابدین و خانواده‌اش را سوار هواپیما کرد و به آسمان فرستاد. هواپیمایی که در نهایت در جده نشست. «علی قادری» در تحلیلی می‌نویسد: اصلاً تصور نکنید که حرکت النهضه به رهبری راشد الغنوشی به طور طبیعی در این کشور به قدرت رسید.

شاید طراحان طرح جنجالی «صیانت از فضای مجازی» که چند روزیست باعث شعله ور شدن نارضایتی‌های مردم شده‌اند، فکر اینجایش را نمی‌کردند که چنین تصمیم شتابزده ای باعث اعتراض و گلایه صریح رهبری نیز شود. در بحرانی که کرونا و سایر علل برای بخش‌های مختلف زندگی مردم ایجاد کرده، اعلام اینگونه سیاستگذاری ها چه تاثیرات روانی و اجتماعی را به همراه دارد؟ در حال حاضر وظیفه اصلی وکلای مردم درخانه ملت و دیگر مسئولان نظام چه باید باشد؟ حسین محمدیاری عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این باره طی گفتگویی با ما توضیحاتی داد که درادامه می‌خوانید:

• شما از مخالفان طرح صیانت از فضای مجازی هستید، دلیلش چیست؟

بله، قویاً اعلام می‌کنم که اولاً چنین تصمیمی آن هم دروضعیت تغییر و تحول دولت نتیجه‌ای جز بدبینی و سلب اعتماد مردم به دولت سیزدهم به همراه ندارد. ضمن اینکه آقایان شرایط کرونایی را نمی‌بینند؟ از نیاز آموزش و تحصیل دانش آموزان و دانشجویان را به اینترنت و فضای مجازی اطلاع ندارند؟ به جای اینکه به فکر تقویت پهنای باند باشیم و سرعت اینترنت که برای سال تحصیلی جدید به مشکلات و مصائب سال گذشته برنخوریم به دنبال محدود سازیند. ما قبول داریم که شبکه‌های اجتماعی تاثیرات مخربی هم دارد اما آیا راه حل آن پاک کردن صورت مساله است یا فرهنگ سازی؟. با محدودسازی اینترنت مشاغل و آموزش و تحصیل کشور آسیب جدی می‌بیند. نمی‌بینیم که کرونا به اندازه کافی وضع مردم و مملکت را آشفته کرده؟... . به هرحال مخالفتمان نه از سرتخاصم و لجاجت است که به دلیل ناپختگی طرحی است که در این بلبشوی اقتصادی و بی آبی و بی برقی باعث جریح تر شدن روح و روان مردم شد.

• موافقان طرح می گویند: قرار نیست محدودیتی به معنای عدم استفاده از پیام رسان‌های خارجی و صفحات الکترونیکی ایجاد شود و برایش جایگزین داخلی راه اندازی می‌شود، واقعاً همین طور است؟

ببینید، وقتی می‌توانیم با این قاطعیت مطلبی را اعلام کنیم که از وجود بستر و زمینه لازم آن مطمئن مطمئن باشیم. خب با توجه به تحریم‌ها چگونه چنین امکانی وجود دارد، چه برسر کسب و کار و تحصیل و مشاغل می‌آید. جایگزین داخلی وقتی ما مشکل باند داریم وقتی مشکل زیرساخت داریم، به این راحتی و سرعت صورت می‌گیرد؟ گذشته از این بازهم تاکید می‌کنم با کدام دودوتا چهارتای عقلانی و منطقی به این نتیجه رسیدیم که درعصر ارتباطات به دوران قبل از آن برگردیم. با تفکرات سطحی و نگاه‌های تک بعدی دست و آستین بالا زدیم که مثلاً از حقوق کاربران در فضای مجازی صیانت کنیم.

• صحبت از ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی هم هست، بسیاری براین عقیده‌اند که ترس از انتشار ناکارآمدی‌ها و بی کفایتی‌ها یکی از دلایل اجرای چنین تصمیمی است.

دراین خصوص صحبتی ندارم. هرچند اگر کارمان را درست انجام بدهیم نیازی به اعمال محدودیت و ممنوعیت نیست. باید به حقوق مردم احترام گذاشت.

• طراحان به دنبال حفاظت از حق کاربر درفضای مجازی هستند، آیا این هدف با صحبت مخالفان تضاد دارد؟

اینکه مجلس به دنبال حفظ حقوق مردم در فضای مجازی است بسیار عالیست اما ضروریست دغدغه‌های مردم را هم لحاظ کنند. مردم مشکل نان و آب و برق دارند مشکل بیکاری و اجاره نشینی دارند که اتفاقاً با همین طرح بخشی از مشکلاتشان مثل کسب و کارها چند برابر می‌شود. ضمن اینکه خود مردم می‌توانند تشخیص بدهند که درفضای مجازی چه مطالبی را دنبال کنند. بازهم می گویم ما مخالفان، موافق ایجاد چارچوب و مقابله با سوءاستفاده در فضای مجازی هستیم اما باید راهی و روشی برای این کار فراهم شود که مردم آسیب نبینند نه اینکه با بستن و ممنوعیت‌ها لطمات بدتری را به جامعه وارد کنیم.

• به نظر شما عاقبت این طرح چه می‌شود؟

هنوز که قطعیتی ندارد و مدت طولانی نیاز دارد تا به مرحله اجرا برسد با این حال نگران تصویب و اجرای آن هستیم. البته با توجه به تذکرات اخیر مقام معظم رهبری که فرمودند: فضای مجازی یک فرصت و در عین حال یک تهدید است، و چرا ما به آن توجه نکردیم، به نظر می‌رسد اصلاحات و تغییرات اساسی درآن صورت بگیرد.

ایرنا: یک کارشناس ارشد مسائل استراتژیک گفت: ائتلاف‌های سنتی در منطقه خاورمیانه کارکرد خود را از دست داده‌اند و کشورهای منطقه درحال بازتعریف مناسبات جدید خود هستند. دیاکو حسینی گفت: تقریباً همه کشورهای منطقه غرب آسیا از زمان ریاست جمهوری «باراک اوباما» متوجه این واقعیت شدند که توازن قدرت در منطقه درحال تغییراست که یک علت آن، بی‌میلی ایالات متحده برای تداوم نقش‌آفرینی‌های سنتی و پیشین خود در منطقه خاورمیانه است. وی با بیان اینکه آمریکا مانند دهه‌های پیشین منافع حیاتی خود را دیگر در منطقه خاورمیانه تعریف نمی‌کند، اظهار داشت: واشنگتن امروز درگیر مسائل داخلی است و تمرکز خود را متوجه آن ساخته و درعرصه سیاست خارجی نیز متوجه خیزش چین و تبعات امنیتی آن در تغییر نظم بین‌المللی است.

ایسنا: تفاهمنامه ساخت ۱۰ هزار واحد مسکونی برای خبرنگاران و هنرمندان ۹ مرداد ۱۴۰۰ بین محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی و سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی امضا شد. مدت اجرای این تفاهم‌نامه ۳ سال است و در ۷ ماده به امضای دو وزیر رسیده است. بر اساس تفاهم‌نامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اسامی هنرمندان و خبرنگاران را بر اساس اولویت‌ها به وزارت راه و شهرسازی خواهد داد. این لیست طی روزهای آینده نهایی می‌شود و پروسه ثبت‌نام ازخبرنگاران و هنرمندان با ارسال پیامک آغاز خواهد شد. میزان آورده خبرنگاران و هنرمندان برای خانه‌دار شدن بر اساس تفاهمنامه مذکور مشخص نیست. اگر بر اساس شرایط طرح ملی مسکن باشد که بخش زیادی از خبرنگاران توان پرداخت اقساط و آورده آن را نخواهند داشت.

رهبر انقلاب در دیدار چهارشنبه ششم مرداد ۱۴۰۰ که آخرین دیدار با اعضای دولت دوازدهم محسوب می‌شد به تجربیات مهمی درباره روابط هشت سال اخیر اروپا و امریکا با جمهوری اسلامی ایران اشاره کردند. ایشان تجربه دولت یازدهم و دوازدهم را مصداق مهمی در تأیید این گزاره اعلام کردند که اعتماد به غرب جواب نمی‌دهد و نخواهد داد. پایگاه KHAMENEI.IR برای بررسی این موضوع به گفت‌وگو با کاظم غریب‌آبادی پرداخته است که علاوه بر عضویت در هیات مذاکره کننده ایران، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی در سازمان‌های بین‌المللی در وین هم محسوب می‌شود. در ادامه بخش‌هایی از این گفت و گو را بازنشر می‌کنیم.

• در دیدار هیئت دولت با رهبر انقلاب، ایشان به مذاکرات اخیر نیز اشاره کردند و از اصرار طرف غربی بر شرطی در متن مذاکرات گفتند که این شرط بهانه‌ای برای مداخلات بعدی غربی‌ها شود. این شرط چه بود و چگونه در مذاکرات مطرح می‌شد؟ واکنش مذاکره‌کنندگان به این نوع شرط‌گذاری چه بود؟

 آمریکا و طرف‌های غربی برای پیشبرد تفاهم و نهایی‌کردن آن و همچنین رفع برخی تحریم‌ها، اصرار کردند که بندی در بیانیهٔ وزرا در خصوص گفت‌وگوهای بیشتر در آینده برای سه موضوع درج شود: اوّل، اقدامات بیشتر در مورد تقویت مؤثر روابط اقتصادی و تجارت بین‌الملل ایران شامل تغییر در سیاست تحریمی آمریکا. دوم، تضمین منافع عدم اشاعه‌ای برجام در درازمدت و سوم، گام‌هایی برای حمایت و تقویت امنیت منطقه‌ای در میان کشورهای منطقهٔ خلیج فارس شامل کاهش تنش و اقدامات اعتمادساز از طریق گفت‌وگو در منطقه. جدای اینکه موضوع دوم محلی از اعراب ندارد؛ چون زمان‌بندی‌ها در برجام مشخص است و این موضوع می‌تواند به‌منزلهٔ مبنایی برای طرح تعهدات و زمان‌بندی‌های جدید شود. موضوع سوم نیز کاملاً با اهداف و دستورکار گفت‌وگوها در تعارض آشکار بود، ازاین‌رو، هیئت ایرانی بلافاصله این درخواست را رد کرد.

درواقع، آمریکا و غربی‌ها به‌دنبال اهداف خاص خود بودند. این موضوع نشان داد که آن‌ها همچنان به تفاهم هسته‌ای به‌عنوان پلی برای ورود به سایرموضوعات غیرمرتبط مانند مسائل منطقه‌ای وموشکی نگاه می‌کنند. این سری، حتی فراتررفتند واصرارکردند که خواسته‌شان به‌نوعی در متن گنجانده شود. هدفشان این است که از این طریق بلافاصله بعد از هر تفاهمی، سراغ این موضوعات بیایند و آن را جزئی لاینفک از تفاهم هسته‌ای تلقی کنند و زمینه را برای مداخلات خود در این حوزه‌ها فراهم کنند وهرکجا هم که به اهداف خود نرسیدند، ایران را مقصر معرفی‌کرده و زمینه را برای اعمال فشار به بهانه‌های دیگر بر ایران فراهم کنند.

• رهبر انقلاب تصریح کردند که آمریکایی‌ها در مذاکرات اخیر حاضر نشدند از موضع عنادآمیز خود کوتاه بیایند و حتی یک قدم بردارند. جزئیات نحوهٔ برخورد آمریکایی‌ها در این مذاکرات چگونه بود؟

 آمریکایی‌ها ادعا می‌کنند که آماده‌اند به تعهدات خود تحت تفاهم هسته‌ای برگردند و تحریم‌های مغایر با آن را بردارند،‌ امّا رفتار آنان در مذاکرات این را ثابت نمی‌کند.

***

ذکر این نکته را نیز ضروری می‌دانم که در نظام جمهوری اسلامی هیچ مقام و نهادی با حصول به یک تفاهم خوب که موجب رفع عملی تحریم‌ها شود، مخالف نیست؛ امّا با توجه به تجربیات قبلی باید هوشیارتر و هوشمندتر حرکت کرد. ایراداتی که در اینجا به آن‌ها اشاره شد، از نوع محتوایی است و عدم رفع آن‌ها زمینهٔ انتفاع عملی ایران را فراهم نخواهد کرد. این‌ها موضوعاتی هستند که در مذاکرات به طرف‌های مقابل منعکس‌شده و همچنان باز هستند.