تغییر لحن دوست و دشمن و تعویض جایگاه خوب و بد
تعداد بازدید : 4
شوک لحظه آخری به مذاکرات وین
نویسنده : امین رضایی / گروه سیاست
این هفته و در حالی که بازارسفرهای برجامی در اوج بحرانهای روسی بالا گرفته بود و نسیم خوش بینی داشت میوزید همسایه روسی بود که شوک لحظه آخری به مذاکرات وین را روی میز گذاشت تا بحرانی که خودش تولید کرده بود را به مقوله درحال حل شدن دیگری گره بزند. این در حالی بود که رفتارهای طرف ایرانی با وجود سونامی اظهارنظرات بسیار متعدد دوست و دشمن در پهنه سیاست حرفهای بود. مقامات ایرانی از مداخله روسیه انتقاد کردند و گفتند: «روسها این خواسته را دو روز پیش در مذاکرات وین روی میز گذاشتند. این درک وجود دارد که روسیه با تغییر موضع خود در مذاکرات وین، میخواهد منافع خود را در جاهای دیگر تأمین کند. این اقدام برای مذاکرات هستهای وین سازنده نیست».
-
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس: آزموده را آزمودن خطاست
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خطوط قرمز ما در مذاکرات هستهای باید لحاظ شده و به مطالبات جمهوری اسلامی توجه شود. زهره الهیان عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، باید مروری بر مذاکرات سابق داشته باشیم و از آن عبرت بگیریم. همچنین طبق این ضربالمثل قدیمی که آزموده را آزمودن خطاست، باید همواره به جزئیات اهمیت بدهیم؛ تجربیات و درسهای زیادی از برجام گرفتیم و باید واقعیت لازم را در تمام موضوعات بدانیم.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس افزود: ما وارد مذاکرات اخیر شدهایم اما طرفهای مقابل قولهایی دادهاند و باید ببینیم چه ضمانتهایی برای اجرای تعهدات دارند. باید مشخص شود که این ضمانتها چیست که چه ضمانتی دادهاند تا طرف مقابل مجدداً با یک امضاء از آن مانند برجام خارج نشود و زیر میز توافق نزند. آنچه که تاکنون در مذاکرات نهایی شده است صرفاً مباحث حقوقی است اما باید در عمل ضمانتهای حقیقی اخذ کنیم؛ آنچه که باید در قالب لغو تحریمها برای جمهوری اسلامی عملیاتی شود را باید در مسیر تحقق، عینی ببینیم. باید بررسی کنیم که چه چیزهایی در قالب توافق هستهای به دست میآوریم و چه دستاوردهایی را از دست میدهیم.
-
درباره چرایی بی علاقگی احتمالی روسها با موفقی برجام
اکنون که روسیه تحت تحریم است، شاید دیگر علاقهای به حل و فصل موضوع هستهای ایران نداشته باشد، موضعی که میتواند بسیار آسیبزا باشد.
درخواست روسیه برای دریافت تضمین از آمریکا نسبت به حفظ امکان هرگونه تعامل با ایران علیرغم تحریمهای سنگین ایالات متحده علیه مسکو به دلیل حمله به اوکراین، از سوی اغلب تحلیلگران رسانهای به عنوان یک «مانعتراشی»، «تله» و یا حتی «گروکشی» کرملین توصیف شده است.
اقدام لحظه آخری روسیه در مذاکرات وین که به شکل غیرمنتظرهای خواستار تضمینهایی شده است که بر اساس آن تحریمهای ایالات متحده علیه این کشور، به همکاری مسکو با تهران آسیب نزند، یادآور روایتی است که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه سابق کشور از اخلالافکنی سرگئی لاوروف در روز پایانی مذاکراتی که به توافق برجام انجامید، بود. روسیه همانند سال ۲۰۱۵ در لحظات آخر به عنوان مانعی در مسیر حصول توافق میان ایران و قدرتهای جهانی ظاهر شده است؛ اینبار در شرایطی متفاوت، و احتمالاً با انگیزهها و اهداف متفاوت.
رسانههای بینالمللی و تحلیلگران به واکاوی این اقدام روسیه در حساسترین روزهای مذاکرات احیای برجام و در میانه تنش شدید با مسکو و غرب پرداختهاند و اغلب به دیده تردید و بدبینی نسبت به اهداف و انگیزههای کرملین نگریستهاند.
-
گاردین از گروگان گرفته شدن توافق هستهای گفت
پاتریک وینتور، سردبیر دیپلماتیک گاردین در مطلبی با عنوان «مذاکرات هستهای ایران با درخواست معافیتهای تحریمی روسیه تکان خورد» نوشته است: «مسکو به دنبال تضمینهایی در مورد تجارت با ایران است که اقدام غرب علیه روسیه به دلیل حمله به اوکراین را تضعیف میکند». پس از آن که در آخرین لحظه مسیر احیای برجام، روسیه طرحهایی را برای تضمین معافیتش از تحریمهای مربوط به تجارت تهران-مسکو در قالب توافق احتمالی ارائه کرد، ناظران کرملین را متهم کرده است که به عنوان بخشی از نبرد گستردهتر خود با غرب بر سر اوکراین، توافق هستهای ایران را به گروگان گرفته است.
پس از ماهها مذاکره در وین، انتظار میرفت روند ۱۱ ماهه رایزنیها ظرف چند روز به توافقی بازنگری شده برسد که بر اساس آن تحریمهای آمریکا در ازای بازگشت تهران به پایبندی کامل به توافق منع گسترش سلاحهای هستهای در سال ۲۰۱۵، لغو شود.
اما تلاشهای دیپلماتیک به دلیل درخواست غیرمنتظره روسیه برای تضمین کتبی مبنی بر اینکه تجارت اقتصادی این کشور با ایران از تحریمهای آمریکا که از زمان حمله روسیه به اوکراین تحمیل شده است، مستثنی خواهد شد، با مشکل مواجه شد.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در آخر هفته به «بهمن تحریمهای تهاجمی [علیه روسیه] که غرب شروع به اعمال آنها کرده است» اشاره کرد و گفت: «این بدان معناست که مسکو ابتدا باید از ایالات متحده گارانتیهایی بخواهد که نیازمند یک تضمین روشن است که تحریمهای جدید بر حقوق [روسیه] تحت توافق هستهای [برای روابط با ایران] تأثیری نخواهد گذاشت».
وی گفت: ما از همکاران آمریکایی خود درخواست کردیم ... در حداقل سطح وزیر امور خارجه به ما ضمانتهای کتبی بدهند مبنی بر اینکه روند کنونی [تحریمها] که توسط ایالات متحده آغاز شده است به هیچ وجه به حق ما برای تجارت آزاد و کامل اقتصادی و سرمایهگذاری و همکاری نظامی-فنی با ایران لطمهای وارد نمیکند».
-
مسکو، توافق را وتو میکند؟
یک نشانه از چگونگی اعمال تحریمها، لغو پروازهای آئروفلوت از مسکو به ایران در روز یکشنبه بود. اگر خواسته لاوروف این باشد که ایالات متحده را ملزم به معافیت تجارت روسیه و ایران از تحریمها کند، غرب تقریباً مطمئن است که این تقاضا را رد میکند زیرا این امر باعث ایجاد شکاف بزرگی در رژیم تحریمها میشود. در چنین شرایطی، این به مسکو بستگی دارد که آیا توافق هستهای را به طور کامل وتو کند یا خیر.
-
واکنش منفی واشنگتن و ایران
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، درخواستهای روسیه را «بی ربط» خواند و گفت که تحریمهای اعمال شده پس از حمله به اوکراین «هیچ ربطی به توافق هستهای ایران ندارد». بلینکن به سیبیاس نیوز گفت: «آنها به هیچ وجه با هم مرتبط نیستند، بنابراین فکر میکنم این موضوع بیربط است».
بلینکن در برنامه گفتگوی شبکه سیبیاس «Face the Nation» گفت: «ما به تعامل با روسیه برای بازگشت به اجرای کامل برجام ادامه میدهیم. روسیه در حصول اطمینان از برنامه هستهای ایران، منافع مشترکی دارد».
-
منافع اخلال در احیای برجام برای روسیه
مذاکرات وین برای ماهها استثنایی از همکاری دیپلماتیک بین روسیه و غرب بوده است، زیرا آنها به سختی یک سازش قابل قبول بین ایران و ایالات متحده ایجاد کردند.
میخائیل اولیانوف، مذاکرهکننده ارشد روسیه در مذاکرات وین، یک واسطه خستگیناپذیر بوده است، اما اکنون با توجه به رویارویی مسکو با غرب بر سر اوکراین، خطر از بین رفتن تلاشهای او وجود دارد.
روسیه همچنین منافع استراتژیک کوتاه مدتی در برهم زدن یا به تعویق انداختن توافق دارد. ایران بیش از 2 میلیون بشکه در روز نفت تولید میکند و اگر این ذخایر بتواند به بازارها برسد، افزایش قیمتها کاهش مییابد. روسیه که یک تولیدکننده نفت در مقیاس بزرگ است، میخواهد قیمت نفت را بالا ببرد تا اقتصادهای غربی را تحت فشار بگذارد و همچنین درآمدهای خود را افزایش دهد.