آنچه قاره اروپا را درگیر جنگ کرده است!
تعداد بازدید : 0
بحران انرژی در اروپا
نویسنده : زینب کیانی کارشناس روابط بینالملل
حوزه اوراسیا بهویژه روسیه، در عرصه انرژی دارای موقعیت ژئوپلیتیکی منحصربهفردی است. حجم عظیم ذخایر نفت و گاز، دسترسی به بازارهای عمده مصرف و در اختیار داشتن شبکه ترانزیتی گسترده، قابلیت بالایی را برای روسیه ایجاد کرده است. این توانایی زمانی که در دیپلماسی و سیاستگذاری مورداستفاده قرار گیرد نقش روسیه را بهعنوان یک قدرت تأثیرگذار جهانی برجستهتر میسازد. در مقاطعی روسیه بر سر مسائلی چون گسترش اتحادیه اروپا و عضویت همسایگانش در ناتو و بحران اوکراین از دیپلماسی انرژی بهعنوان اهرمی جهت مقابله با این وضعیت استفاده نموده که در حال حاضر پیامدهای مهم اقتصادی و سیاسی برای اتحادیه اروپا به همراه داشته است.
روسیه با پشت سر گذاشتن دوره ضعف دهه 1990 در حال حاضر بهعنوان بازیگر قدرتمند در سیاست بینالملل مطرح است و بهعنوان قدرت دارای منابع انرژی، کنترلکننده خطوط ترانزیت نفت و گاز، موقعیت مناسبی را به دست آورده است. درآمدهای حاصل از صادرات انرژی، روسیه را به حدی از توانمندی رسانده که قادر است در قبال اتحادیه اروپا به تعیین قواعد بازی بپردازد. اقتصاد سیاسی بینالملل این امر را مسلم میپندارد که بازار خالص، رها از مقررات و مداخلات سیاسی وجود ندارد و نمیتوان سیاست و اقتصاد را از هم جدا نمود.
ازآنجاکه بیشتر صادرات و انتقال انرژی روسیه به اروپا از راه اوکراین و روسیه انجام میشود، روابط شکننده و خصمانه میان کی یف، مینسک و مسکو وقفه در انتقال گاز طبیعی به اروپا را موجب شده است.
رئیسجمهوری روسیه روز ۲۱ فوریه (دوم اسفندماه) با انتقاد از بیتوجهی غرب به نگرانیهای امنیتی مسکو، استقلال جمهوریهای خلق دونتسک و لوهانسک را در منطقه دونباس به رسمیت شناخت.
وی سه روز پسازآن در روز پنجشنبه ۵ اسفند آغاز عملیات نظامی ویژه علیه اوکراین را اعلام کرد و روابط پرتنش مسکو-کییف به رویارویی نظامی تغییر وضع داد.
درگیریها در اوکراین و نیز واکنشها به اقدام روسیه همچنان ادامه دارد.
روابط غرب و کرملین بعد از شروع عملیات ویژه در اوکراین به تیرگی گرایید. اگرچه غرب تلاش کرده در حمایت از اوکراین، مسکو را با تحریم بهزانو درآورد اما وابستگی شدید برخی کشورها ازجمله آلمان به گاز و نفت وارداتی، مانع از تحقق اهداف تحریمها شده و برعکس اقتصادهای غربی را با تورم و کمبود مواجه کرده است. کشورهای سراسر این قاره اجرای طرحهای اضطراری را آغاز کردهاند که شامل بازگشایی نیروگاههای زغالسنگ و افزایش عمر راکتورهای هستهای میشود. کشورهای اتحادیه اروپا در حال تلاش برای یافتن جایگزینی برای گاز هستند. آلمان، برنامههای خود را برای بازنشستگی بیش از یکپنجم نیروگاههای زغالسنگ در سال جاری معکوس کرده است. اتریش، بریتانیا، فرانسه و هلند اعلام کردهاند که ممکن است تعطیلی کارخانههای زغالسنگ را به تعویق انداخته و یا بازگشایی کنند. تعدادی از هفت نیروگاه هستهای اروپا که قرار است تا پایان زمستان تعطیل شوند، احتمالاً مدتزمان طولانیتری به تولید ادامه خواهند داد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به بحران گسترده انرژی و افزایش تورم در قاره سبز، تحمل این بحران را بهای رهایی از نفوذ مسکو بر تصمیمات سیاسی در این قاره اعلام کرد.
بورل با انتشار یادداشتی در روزنامه ایتالیایی «لاستامپا»، نوشت: بحران انرژی امروز در اتحادیه اروپا بهایی است که باید برای «دفاع از دموکراسی» و پایان دادن به تأثیرگذاری روسیه بر شیوه تصمیمگیری سیاسی در بروکسل بپردازیم.
وی بابیان اینکه ما تا پایان سال ۲۰۲۲، واردات نفت روسیه را تا ۹۰ درصد کاهش خواهیم داد، گفت: واردات گاز از مسکو نیز روند نزولی دارد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با یادآوری مشکلات ناشی از کاهش واردات انرژی از روسیه برای بخشهای اقتصادی و مردم اروپا، تصریح کرد: این مشکلات بهایی است که ما باید برای دفاع از دموکراسیهایمان و حقوق بینالملل بپردازیم.
بورل با تأکید بر ضرورت همبستگی بین کشورهای اروپایی برای فائق آمدن بر بحران انرژی در قاره سبز، گفت: مطمئنم که تحریمها بهتدریج مسکو را بهزانو درخواهد آورد و کرملین را مجبور به تغییر محاسبات راهبردی خواهد کرد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: ازآنجاییکه ما نمیخواهیم با روسیه وارد جنگ شویم، پاسخ ما به بحران اوکراین، تحریم مسکوست.
بورل افزود: اتحادیه اروپا نشان داد که در پاسخ به بحرانها، فقط حرف نخواهد زد بلکه عمل میکند.
در مقابل اندرسون نخستوزیر سوئد در اظهارات اخیر خود بیان کرد: جنگ انرژی روسی پیامدهای خطرناکی برای اروپا دارد و ثبات مالی ما را تهدید میکند.
اندرسون افزود: با احتمال یک زمستان جنگی روبرو هستیم و اگر اقدامی نکنیم با ناآرامیهای خطرناکی در کشورهای شمال و کشورهای بالتیک روبرو خواهیم شد.
وی اضافه کرد: به شرکتهای انرژی در کشورهای شمال و بالتیک تضمینهای مالی خواهیم داد.
کشورهای اروپایی پس از جنگ اوکراین، روسیه را به استفاده از گاز طبیعی بهعنوان سلاح متهم کردهاند و برای افزایش ذخایر گاز طبیعی خود تا پیش از فرارسیدن زمستان باهم مسابقه گذاشتهاند.
بهای گاز طبیعی در اروپا پس از جنگ اوکراین به بیش از ۱۰ برابر افزایشیافته است.
شرکت گاز پروم روسیه خبرداد که خط لوله نورد استریم ۱ که گاز روسیه را به آلمان منتقل میکند برای انجام تعمیرات بیشتر آماده میشود.
گاز پروم مهلتی را که برای ازسرگیری جریان گاز در روز شنبه وعده داده بود لغو کرد و این امر مشکلات اروپا در حفظ عرضه سوخت را تعمیق کرد.
با افزایش نگرانیها از قطع کامل گاز روسیه و توقف جریان گاز از طریق خط لوله نورد استریم ۱، اتحادیه اروپا مجبور است برای فصل زمستان گاز موردنیاز را از منابع جایگزین تأمین کند.
با توجه به اینکه اتحادیه اروپا مجبور است بهجای تأمین گاز مایع از خط لوله از طریق کشتی آن را تأمین کند، درخواست کشورهای اروپایی برای کشتیهای انتقال گاز مایع در سال جاری رکورد جدیدی را ثبت کرده است.
به نوشته گلبال تایمز، بر اساس دادههای منتشرشده توسط یک وبسایت خبری مالی و تجاری آمریکایی، شرکتهای آمریکایی برای هر کشتی کانتینری حامل گاز مایع به مقصد اروپا بیش از ۱۰۰ میلیون دلار سود میبرند.
همانطور که مشخص است، ایالاتمتحده با گشودن بازار بزرگی برای تأمینکنندگان گاز آمریکایی، محکم کردن کنترل خود بر اروپا و آسیب رساندن به صادرات کلیدی روسیه، بیشترین سود را از بحران انرژی کسب کرده است.
اتحادیه اروپا به زمان بیشتری نیاز دارد تا خود را برای کاهش وابستگی به گاز روسیه آماده کند، زیرا این موضوع نهتنها بیشتر محدود به کشتیهای LNG نیست بلکه نیازمند امکان ذخیرهسازی گاز بیشتر است.
وجود عاملهایی همچون ذخایر بزرگ انرژی روسیه، کمبود انرژی و نیاز شدید اتحادیه به آن، موقعیت ژئوپلیتیک و نزدیکی جغرافیایی آنها نوعی وابستگی متقابل میان آنها شکل داده است و هر دو طرف با اعمال سیاستهایی برای کاهش میزان وابستگی خود به دیگری میکوشند، اما به نظر میرسد با توجه به وابستگی گاز پروم به بازار اروپا، مشکلات فنی جایگزینی واردات گاز روسیه برای اتحادیه اروپا و قراردادهای طولانیمدت تا سال 2030 که فسخ آن، جریمههای بسیار سنگینی را به دنبال خواهد داشت، کاهش وابستگی امکانپذیر نخواهد بود.