مدل نظام توسعه علمی کشور باید اصلاح شود
نویسنده : سید روح اله سیدی دبیر کل مجمع نخبگان ایران
تحولات علمی در دنیا متأثر از دگرگونیهای پرشتاب در عرصههای مختلف علمی و بر پایه مدیریت دانش و موج توانمند جهانیشدن است. این تحولات بهصورت مشکلات عدیده، اساس و خروجی دانشگاههای مرسوم را دچار چالش اساسی خواهد کرد. ازاینرو شناخت و تحلیل مشکلات دانشگاهها گامی اساسی برای توسعه نظام علمی و دانشگاهها به شمار میرود.
مدل نظام توسعه علمی کشور فنی رایانه است و باید این روش اصلاح و رویکرد آن به سمت مدیریت نظام جامع علمی کشور تغییر کند.
در ساختار نوآوری و فناوری تقسیمبندیها و تنوع حمایتها بهصورت مشخص و متناسب با میزان نوآوری و انواع فناوری تنظیمنشده است بهگونهای که نوآوران و فناوران جوان امکان تنظیم میزان توقع خود از زیستبوم نوآوری و فناوری کشور را ندارند. این امر باعث میشود گروهها و شرکتهای نوپا به مراجع و مسیرهایی مراجعه نمایند که متناسب با محصول و ایده آنها نیست.
بررسیها نشان میدهد مجموعه شرکتهای دانشبنیان ثبتشده با مجموع شرکتهای دانشبنیانی که محصولات آنها بهصورت تجاریسازی شده در اختیار مشتریان قرار گیرد متفاوت است به عبارتی شرکتهای واقعی دانشبنیان بهمراتب از میزان شرکتهای ثبتشده کمتر هست.
علیرغم تمامی تلاشهای انجامشده فرهنگسازی مناسب در ایجاد شرکتهای دانشبنیان در انواع رشتههای تخصصی وجود ندارد، به عبارتی تناسب درستی در تعداد شرکتهای دانشبنیان رشتههای مختلف وجود ندارد و در بعضی از رشتهها تعداد شرکتهای دانشبنیان بسیار اندک است.
تفکیک رشتههای دانشبنیان به نوع یک نوع دو و نوع سه و عدم شفافیت و عدم تعادل در حمایتها از انواع مختلف شرکتهای دانشبنیان موجب سردرگمی شرکتهای متقاضی اخذ مجوزهای حمایتی دانشبنیان میشود.
عدم وجود استراتژی مشخص در حمایت از شرکتهای متفاوت در سطوح مختلف ازجمله شرکتهای نوپا، شرکتهای ثبات یافته و شرکتهای درحالتوسعه موجب میشود که شرکتهای نوپا و واحدهای نوآور و فناوری از بسیاری حمایتهای حوزه دانشبنیان محروم بمانند به عبارتی بسیاری از حمایتها شامل حال شرکتهای نوپا نمیشود.
عدم نظارت دقیق و حمایت از فعالین واقعی حوزه نوآوری و فناوری کشور بهویژه در دانشگاهها موجب شده که بسیاری از فضاهای پژوهشی و آموزشی صرفاً به مراکز نوآوری خانههای خلاق و مراکز رشد به چشم محلی برای کسب درآمد اجاره از شرکتهای دانشبنیان، توجه داشته باشند این امر در بسیاری از کارخانههای نوآوری بخش خصوصی نیز دیده میشود.
عدم وجود ساختاری اصولی و منطقی در نوع حمایت از شرکتها و مراکز استقرار شرکتهای دانشبنیان موجب شده بعضی مراکز و کارخانههای نوآوری صرفاً جهت دریافت حمایتهای مالی معاونت علمی تشکیل شوند و خروجی مشخصی از این مراکز دریافت نشود.
درمجموعِ آئیننامهها دستورالعملها و قوانین بهطورکلی مبحث اشتغال در شرکتهای دانشبنیان بهطور اصولی و بر اساس یک ساختار مشخص دیده نشده و در بسیاری از موارد واحدها و شرکتهای نوآور در حوزه اشتغال و منابع انسانی و مالکیتهای فکری و معنوی دچار مشکل و اختلال در حمایتها و ارزیابیهای سرمایهگذاری شدهاند.