دکتر سیدعلی طاهری در گفتوگوی اختصاصی با نسلفردا مطرح کرد:
تعداد بازدید : 16
بازنگری در نگرش و تعریف فرهنگ
فرهنگ مقولهای پیچیده است و در این رابطه دستگاهها و ارگانهای زیادی فعال هستند؛ بهطوریکه نباید در حوزه فرهنگ تمام انتظارات و توقعات را از دولت و وزارت ارشاد مطالبه کرد؛ زیرا در کنار دولت و وزارت ارشاد شاهد آن هستیم که نهاد، مراکز و ارگانهای مختلفی مانند ائمهجمعه، سازمانهای تبلیغاتی، صداوسیما، بسیج و... فعال هستند؛ اما خروجی فرهنگی خوبی مشاهده نمیشود؛ بنابراین برای رفع معضلات فرهنگی عزم جدی لازم است. سیدعلی طاهری، نماینده سابق مجلس به «نسلفردا» میگوید: «موفقیت مقولات فرهنگی زمانی رقم میخورد که تمامی آحاد جامعه اعم از مسئولین مربوطه و نمایندگان مجلس درباره مسائل فرهنگی دغدغه داشته باشند و این امر اتفاق نمیافتد مگر اینکه مردم در ایام انتخابات از کاندیداها برنامههای فرهنگیشان را جویا شوند؛ درنتیجه تا زمانی که در نوع نگرشها تغییر و تحولی رخ ندهد مشکلات فرهنگی کشور همچنان پابرجا خواهد بود.» در ادامه مشروح گفتوگوی «نسلفردا» با سیدعلی طاهری را میخوانید:
نویسنده : لیلا کاظمی
آقای روحانی موفق به اجرای برنامههای فرهنگی خود شده است؟
رئیسجمهور در نظام اسلامی وظایف تعریفشده خاصی دارد. بهاعتقاد بنده در چارچوب تعریفشده فرهنگ در نظام و برنامههایی ازجمله مهندسی فرهنگی که شورای عالی انقلاب فرهنگی پیرامون آن اقداماتی انجام میدهد و آن را به دولت ابلاغ میکند، دولت آقای روحانی کارنامه موفقی نداشته است؛ البته بنده از برنامههایی که ایشان در ایام تبلیغات ریاستجمهوری اعلام کردند و اینکه چه میزان از آن در مباحث فرهنگی محقق شد اطلاع چندانی ندارم؛ اما گمان میکنم آن انتظاراتی که بهصورت کلی از دولت در زمینه مباحث فرهنگی وجود دارد چندان محقق نشده است.
با توجه به اینکه نهادها و ارگانهای زیادی در عرصه فرهنگی فعال هستند و از بودجه دولت برای امور فرهنگی استفاده میکنند، اما خروجی فرهنگی خوبی از سوی آنها مشاهده نمیشود. چگونه میتوان این نهادها را در جهت افزایش بازدهی سازماندهی کرد؟
اگرچه دستگاههای فرهنگی تعدد دارند، اما از حیث امکانات و بودجه بسیار ضعیف هستند. درباره وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی که یکی از وزارتخانههای دولت بوده و از حمایت این قوه برخوردار است باید درنظر داشت که چه میزان از بودجه این وزارتخانه صرف هزینههای جاری میشود و چه میزان از آن به اقدامات فرهنگی اختصاص پیدا میکند؛ بهطوریکه بر اساس آمار موجود دهدرصد بودجه این سازمان به فعالیتهای فرهنگی اختصاص مییاید و 90درصد آن صرف هزینههای جاری میشود. بهطبع دستگاهی که مأموریت اصلی آن در دولت اقدامات فرهنگی است با چنین وضعیتی روبهروست و دیگر مجموعهها با بودجه ضعیفتری مواجه هستند. مسئله دیگر اینکه گاهی اوقات برخی نهادها خطوط قرمز فرهنگی را متناسب با سلیقه خود، تعریف و از چارچوبهای تعریفشده در نظام عدول میکنند؛ در این صورت بودجه نظام در مسیر ضد فرهنگ اسلامی بهکار گرفته میشود؛ بنابراین کمبود بودجه فرهنگی و هزینهکردن آن خلاف جهتگیری فرهنگی نظام ازجمله معضلاتی است که اکنون با آن مواجه هستیم. نکته دیگر اینکه برخی افراد گمان میکنند فعالیت فرهنگی فقط وظیفه دستگاههای متولی فرهنگی است؛ درحالیکه فرهنگ، معنایی عام و وسیع دارد و تمامی افراد اعم از مسئولان و آحاد ملت در قبال آن وظیفه دارند. اگر قرار است فرهنگ تکریم اربابرجوع در کشور حاکم شود آیا ترویج فرهنگ تکریم اربابرجوع تنها وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است یا اینکه تمام دستگاهها باید در این رابطه اقداماتی انجام دهند؟ گاهی برخی مسئولان در تعریف اقدامات فرهنگی برداشتهای اشتباهی دارند؛ درحالیکه در امور فرهنگی باید تمامی مردم و مسئولین احساس تکلیف و در این راستا تلاش کنند و اهتمام ورزند؛ درواقع در نگرش و تعریف فرهنگ باید بازنگری صورت گیرد و تکتک افراد جامعه خود را مسئول بدانند.
چه زمانی شاهد موفقیت مقولات فرهنگی در کشور هستیم؟
موفقیت مقولات فرهنگی زمانی رقم میخورد که تمامی آحاد جامعه اعم از مسئولین مربوطه و نمایندگان مجلس درباره مسائل فرهنگی دغدغه داشته باشند و این امر اتفاق نمیافتد مگر اینکه مردم در ایام انتخابات از کاندیداها برنامههای فرهنگیشان را جویا شوند؛ درنتیجه تا زمانی که در نوع نگرشها تغییر و تحولی رخ ندهد مشکلات فرهنگی کشور همچنان پابرجا خواهد بود.
نقش کدامیک از نهادها و مراکز فرهنگی در پیشبرد اهداف فرهنگی پررنگ است؟
نمیتوان نمره شفافی به هریک از نهادها و ارگانهایی که در این راستا فعال هستند، اختصاص داد. ازآنجاییکه اقدامات فرهنگی جنبه کیفی دارد قابل ارزشگذاری به آن معنای خاص نیست؛ اگرچه در جلساتی که کمیسیون فرهنگی با مسئولان دستگاههای فرهنگی چه دولتی و غیردولتی برگزار میکند همواره این دغدغه را مطرح میکند که شاخصهای کیفی به کمی تبدیل شود تا بتوان ارزیابی دقیقی در این زمینه ارائه داد. بهنظر من نمیتوان آمار دقیقی مبنیبر اینکه کدامیک از نهادها ازجمله صداوسیما، سازمان تبلیغات، حوزههای علمیه، وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی یا سایر مجموعهها موفق بودهاند، ارائه داد. چون فعالیتها کیفی است نمیتوان ارزیابی دقیق و واقعی که حق هیچ نهادی ضایع نشود، داشت.
بهباور شما در شرایطی که نهادها و ارگانها در کنار دولت اقدامات فرهنگی را سازماندهی میکنند، وجود چندین مجموعه موجب نمیشود موازیکاری تبدیل به مانع شود؟
وقتی در یک موضوع، چندین مجموعه و دستگاه فعالیت دارند، بهمرور موازیکاری به مانع تبدیل میشود؛ بنابراین برای آنکه درحرکتهای انجامشده موازیکاری رخ ندهد لازم است تمامی اقدامات در محلی تجمیع شود و همین تجمیع میتواند در شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شود؛ بهعنوانمثال، در زمینه قرآن شورای توسعه فعالیت قرآنی تشکیل و در آن تمامی دستگاههای قرآنی تجمیع شد و اقدامات تعریف شده در سه قسمت تبلیغ، آموزش و پژوهش تقسیم کار صورت گرفت. زمانی که تقسیمکار انجام میشود از موازیکاری پرهیز میشود؛ البته این به مفهوم آن نیست که وقتی صحبت از آموزش میشود چنین مسئولیتی فقط بهعهده یک دستگاه است. زمانی که بحث آموزش قرآن مطرح است در این رابطه آموزشوپرورش، وزارت علوم و بهداشت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعال هستند و هرکدام از این نهادها باید تلاش کنند مخاطبان خاص خود را جذب کنند تا از موازیکاری جلوگیری شود. اگر اقدامات فرهنگی از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی رصد شود و تقسیمکار مناسبی صورت گیرد شاهد وجود چنین معضلاتی نخواهیم بود.
در این موازیکاریها خلأ قانونی وجود ندارد که بین دولت و سایر دستگاهها چالشساز شود؟
در دورههای قبل، مجلس به چنین چالشهایی برخورد نکرد؛ اما اگر دستگاههایی که اکنون فعال هستند احساس میکنند در این زمینه چالش قانونی وجود دارد باید نظرات خود را به کمیسیون فرهنگی منعکس و خلأهای موجود را مطرح کنند. قطعاً اگر این مسائل بهدرستی به این کمیسیون منتقل شود برای رفع چنین معضلاتی اقداماتی صورت خواهد گرفت.
تا پایان عمر دولت تدبیر و امید زمان زیادی باقی نمانده است. بهاعتقاد شما آقای روحانی باید در این مدت باقیمانده در امور فرهنگی چه اقداماتی انجام دهد؟
زمان محدودی باقیمانده است. متأسفانه برخی دولتمردان از مدتها قبل تمرکز خود را بر انتخابات ریاستجمهوری معطوف کردهاند؛ بااینوجود اگر دولت در پیشبینی برنامههای کلان آینده پیوست فرهنگی و مهندسی فرهنگی را مدنظر قرار دهد تا حدودی میتواند در این فرصت باقیمانده برخی مسائل را مرتفع کند و به برخی مطالبات و وعدهها جامه عمل بپوشاند؛ البته مسائل فرهنگی نیازمند برنامهریزی طولانیمدت است.