بازارهای مالی در ایران درآستانه بیشتر شدن زمزمه‌های احتمال توافق تقریباً فریز شده است انتظارات کاهشی به دلیل اثرات بازگشت طرفین به برجام اصلی‌ترین عاملی است که معاملات این روزهای بازار دلار سکه و بورس را بلاتکلیف گذاشته است. اینکه تا چه حد ممکن است قیمت‌ها در بازار بشکند و دلار و ارز سقوط کند سوالی است که بسیاری به دنبال جواب آن هستند به همین دلیل تقریباً معاملات دلالی در هفته اخیر به ندرت صورت گرفته است نوسان قیمت آنچنانی حتی با جدی شدن احتمال توافق رخ نداد هر چند در روزهای گذشته قیمت دلار روند کاهشی داشته است اما ریزش آنچنانی مشاهده نشده است این نشان می‌دهد تب و تاب معاملات به دلیل احتمال توافق بسیار کم شده است. گفته می‌شود زمانبر شدن مذاکرات و بدبینی نسبت به نوع توافق اثر آن را بر بازار ارز کم کرده است. ضمن اینکه در ماه‌های اخیر همین انتظار توافق علی رغم رشد تورم و نقدینگی به نوعی افزایش قیمت‌ها را مهار کرد و حالا در آستانه توافق روز اخبار سیاسی به واقعیت‌های بازارهای مالی نمی‌رسد.

 از سوی دیگر دولت نیز به دلیل بار روانی تلاش دارد تا این سیگنال را به بازار مخابره نماید که در صورت توافق افت و خیزهای بازار و تورم کنترل خواهد شد و در نتیجه قیمت دلار با کاهش روبروست. واقعیت‌ها اما چیز دیگری است بر اساس حساب و کتاب مالی دولت و بانک مرکزی به دلیل کسری بودجه و نیاز کشور به واردات در صورت هر نوع توافقی دولت اجازه نخواهد داد قیمت دلار به زیر 24 هزار تومان برسد در واقع هر چه قیمت دلار پایین بیاید دولت ناچار است برای احیای پول و هزینه‌های جاری مقدار بیشتری از ارز ناشی از صادرات و یا پول نفت را هزینه نماید و این مساله به تورم دامن خواهد زد ضمن اینکه با خروج از شرایط کرونا تا حدودی صادرات غیرنفتی تقویت شده است؛ بنابراین مجموعه عوامل نشان می‌دهد که اگر توافق نهایی هم اعلام شود کاهش‌ها بین هزار تا دو هزار تومان خواهد بود.

 از سوی دیگر دولت با معضل خروج سرمایه از ایران مواجه است در گزارشی که بانک مرکزی اخیراً منتشر کرده است طی نیمه نخست امسال معادل کل سال گذشته سرمایه از کشور خارج شده است. شش میلیارد دلار تنها طی شش ماه! به همین دلیل هر نوع ریزش قیمت دلار این روند را تسریع خواهد کرد به خصوص آنکه بدبینی شرکت‌های خارجی و ترس آنها از ورود دوباره به ایران احتمالاً تا ماه‌ها پس از توافق باقی است و دولت نمی‌تواند بر روی ورود سرمایه‌های خارجی حساب زیادی باز کند. ضمن اینکه با نزدیک شدن به پایان سال احتمالاً تقاضا برای سفرهای خارجی نیز افزایش پیدا کند رشد تقاضا به دلیل کاهش قیمت دلار خود عاملی برای تحریک تقاضا در بازار ارز خواهد بود که اجازه ریزش قیمت‌ها را نخواهد داد.

نکته بعدی اینکه صادر کنندگان و تولید کنندگان نیز انتظار دارند دولت دلار را در کانال 25 هزار تومان ثابت نگه دارد آنگونه که سعید اشتیاقی، عضو اتاق بازرگانی ایران و چین نیز می‌گوید: در شرایط فعلی اقتصاد کشور عامل پیش برنده تولید ثبات قیمت ارز است و نه کاهش آن. در شرایط مذکور پس از یک دوره ثبات دولت می‌تواند با مابه‌التفاوت به دست آمده از بازار و فروش ارز برنامه‌هایی همچون ایجاد رقابت در بخش‌های صنعت و تولید، کاهش تدریجی رانت، افزایش شفافیت، کاهش مداخلات در نظام قیمت‌گذاری و از همه مهم‌تر مبارزه با فساد مالی و اداری را در دستور کار قرار دهد. از این مسیر است که به تدریج حرکت در مسیر بهبود کشور آغاز خواهد گشت.

بر اساس غالب نظرات کارشناسان در خوش بینانه ترین حالت دلار به 23 هزار تومان خواهد رسید. دبیر کل کانون صرافان معتقد است که با توجه به بسته شدن بودجه سال آینده با دلار ۲۳ هزار تومانی، در صورت تداوم روند نزولی در بازار ارز هم نرخ دلار به کمتر از ۲۳ هزار تومان نمی‌رسد. سعید مجتهدی با بیان اینکه روند بازار ارز در ماه‌های اخیر نزولی بوده است، اظهار کرد: در سه ماهه اخیر، قیمت دلار از ۳۰ هزار و ۵۰۰ تومان وارد کانال ۲۵ هزار تومان شده و در صرافی‌ها نیز به ۲۴ هزار تومان رسیده است. وی منشاء روند نزولی بازار ارز را در عواملی همچون افزایش قیمت نفت، نتایج امیدوارکننده از مذاکرات وین، جدی شدن رفع تحریم‌ها و نظایر آن دانست و گفت: با توجه به اینکه نرخ دلار در بودجه سال آینده ۲۳ هزار تومان بسته شده، بنابراین احتمال اینکه نرخ دلار به پایین‌تر از ۲۳ هزار تومان برسد، بسیار کم است.

کارشناسان و مقامات سیاسی می گویند با وجود پیشرفت قابل توجه مذاکرات، هنوز موضوعات مهمی باقی مانده است و توافق نهایی هنوز حاصل نشده است و زمان قطعی برای آن وجود ندارد. دستیابی به توافق نهایی، تنها با اتخاذ تصمیمات سیاسی لازم از سوی طرف‌های غربی به ویژه واشنگتن در دسترس خواهد بود. کارشناسان اقتصادی اما معتقدند هر نوع عقب افتادن توافق سیاسی می تواندبازارهای اقتصادی را متزلزل‌تر از اینی که هست نماید نشانه‌های اضطراب از عدم توافق بر خلاف خوش بینی‌های هفته‌های گذشته هم اکنون در بازار طلا مشاهده می‌شود این ترس در بازار دلار هنوز به افزایش قیمت‌ها دامن نزده اما مانع از افتادن ارزش دلار هم شده است. آنچه در این میان قابل توجه است اینکه هر نوع عقب افتادن توافق و یا بر هم خوردن مذاکرات می‌تواند به سرعت قیمت دلار را حتی تا کانال 30 هزار تومان نیز افزایش دهد اتفاقی که در آستانه سال نو و افزایش تقاضاهای ارز مسافرتی می‌تواند تکانه جدی برای بازارهای مالی باشد هر چند به دلیل افزایش قمیت نفت در بازارهای جهانی متأثر از جنگ ائکراین و روسیه دولت توان مدیریت بازار را خواهد داشت اما هزینه‌های تورمی آن در نهایت وارد بازار مصرفی می‌شود و این در سایر بازارها اثرات نامطلوبی به جا خواهد گذاشت. به نظر می‌رسد شرایط آرامش قبل از طوفان را نشان می‌دهد مرزی باریک که اگر توافق شود ثبات و نه کاهش قیمت دلار را در پی خواهد داشت و اگر توافقی در کار نباشد طوفان تقاضا و افزایش قیمت‌ها حتمی‌ترین اتفاقی است که دریان بازار رخ خواهد داد.

پس از یازده ماه مذاکره بین ایران، انگلیس، آلمان، فرانسه، چین، روسیه و گفت وگوهای غیرمستقیم بین ایران و امریکا، به گفته دیپلمات‌های اروپایی، این مذاکرات وارد مرحله نهایی و پایانی خود شده است. اما با تهاجم روسیه به اوکراین به نظر می‌رسد احیای برجام درگیر یک چالش جدید شده است. اکنون روسیه تحریم‌های غرب علیه مسکو را به دلیل حمله‌اش به اوکراین سدی مقابل توافق اتمی می‌خواند و از امریکا ضمانت کتبی خواسته تا این تحریم‌ها به همکاری این کشور با ایران لطمه وارد نکند. علاوه بر روسیه چین نیز تضمین‌های مشابهی برای حفظ روابط اقتصادی با ایران خواسته است.  اظهارات این دو کشور درحالی مطرح می‌شود که قدرت‌های جهانی در عین کشمکش‌ها با روسیه بر سر حمله به اوکراین، در طرف دیگر میز مذاکره با ایران قرار دارند تا با برطرف کردن موانع هسته‌ای ....