فرصت طلایی برای ایران، قطر و روسیه در ژانر وحشت گازی اروپا اگر استفاده کنند
تعداد بازدید : 2
تروئیکای گازی بهترین پیشنهاد منطقهای
نویسنده : امین رضایی / گروه اقتصاد
تابستان داغ خاورمیانه در سال 2022 با رفتارهای روس که اروپاییها را حیران کرد و قیمت نفت که آمریکاییها را راهی منطقه کرد داغتر هم شد. این بحرانها که بعد از دو سال رکود بسیار سنگین کرونا بر اقتصاد جهانی شکل گرفته بود بیش از پیش اقتصادهای کهنه و سنتی حوزه انرژی را عزیز و ارزشمند کرد. این را میشود در گزارش روزجمعه یورونیوز دید.
«نرخ تورم در کشورهایی که از واحد پولی یورو استفاده میکنند به شکل چشمگیر و کمسابقهای افزایش یافت و رکورد تازهای را از خود به جا گذاشت.
تحلیلگران دلیل عمده این پدیده را افزایش شدید هزینههای انرژی میدانند که بخشی از آن به تبعات تهاجم نظامی روسیه به خاک اوکراین مرتبط میشود.
بر اساس آخرین گزارش اداره آمار اتحادیه اروپا موسوم به یورواستات که روز جمعه منتشر شد، تورم سالانه در ۱۹ کشور منطقه یورو در ماه ژوئن به نرخ ۸.۶ درصد رسید که از میزان ۸.۱ درصد ثبت شده در ماه مه عبور کرده است.»
علاوه بر این موارد برگزاری اجلاس گروه هفت، بلافاصله برگزاری اجلاس ناتو و نشست سران کشورهای حوزه دریای خزر، جان گرفتن مجدد بریکس و پیمانها ریز و درشتی که تا حدی یادآور پیمانهای قبل از جنگ جهانی اول بود، دلیلی دیگری بر اهمیت حوزه انرژی است.
در این میان آنچه کمتر برای دیگران دیده شد میزبانی قطریها از نشست برجام بود. اما چرا قطر محل ادامه گفتوگوهاست و نقش این کشور که تا پیشازاین بهعنوان کشور دوست ایران تلقی میشد و در شرایط کنونی به یک میانجی رسمی ارتقا پیداکرده است، کاملاً از نگاه و توجهها دورمانده است. عصر ایران در تحلیل نوشته که تا پیشازاین عمان این نقش کلیدی را ایفا میکرد. کشوری که به دلیل رابطه نزدیک با کشورهای عربی حوزه خلیجفارس بهنوعی سوئیس منطقه محسوب میشود.
اما داستان قطر بسیار متفاوت است. این کشور پس از محاصره تاریخی سال 2017 توسط چهار کشور عربی با محوریت عربستان و امارات متحده بهشدت به ایران نزدیک شد و الآن پس ایران روابط خود را در تمامی سطوح با قطر گسترش داد.
میانجیگری قطر در کنار بیانیه سران کشورهای هفتدر برلین که متفقاً اظهار داشتند: نفت ایران باید به بازار بازگردد تا ثبات منطقی بر روند قیمتها حکمفرما شود در کنار دو عامل جغرافیا و منابع طبیعی، میتواند ترکیب و درک جدیدی از ژئوپلیتیک باشد و مشخصاً فرصتی است برای ایران تا از طریق انرژی و منابع گاز طبیعی نقش جدید و مؤثرتری در ساختار نظام بینالملل ایفا کند.
از سوی دیگر طی سفر ماه گذشته امیر قطر به اروپا و مذاکرات فشرده با سران کشورهای اروپایی او بر تأمین گاز موردنیاز کشورهای اروپایی بهمنظور کنترل روند قیمت این حامل انرژی تأکید کرد. اگر از این منظر جایگاه قطر را بهعنوان میزبان مذاکرات هستهای در نظر بگیریم، میتوانیم با قرار دادن قطعات جورچین در کنار یکدیگر، نقش مهم قطر را در به ثمر نشستن این گفتگوها بازتعریف کنیم.
اما این بار منابع مشترک گازی پارس جنوبی در ترکیب با جغرافیای ایران میتواند درک جدید ژئوپلیتیک را شامل شود. بدین ترتیب که صادرات گاز طبیعی قطر بهصورت آلان جی به اروپا، میتواند از طریق زیرساختهای موجود در ایران به سمت اروپا ارسال شود.
بر اساس اظهارات معاون وزیر نفت در امور گاز «سال گذشته 269 میلیارد مترمکعب گاز تحویل خطوط لوله سراسر شد و 250 میلیارد مترمکعب نیز مصرف این حامل انرژی برآورد شده است.» فارغ از اینکه چرا باید تراز تولید و مصرف گاز کشور به این شکل باشد که مشخصاً به علت عدم اجرای صحیح سیاستهای بهینهسازی مصرف سوخت در کشور است (در مطلبی دیگر به آن خواهیم پرداخت) اما آنچه اکنون بهعنوان فرصتی راهبردی برای کشور محسوب میشود؛ استفاده از جغرافیای ایران بهعنوان ترانزیت و سونآپ گاز بهسوی اروپاست.
ایران سال گذشته تنها 17 میلیارد مترمکعب صادرات در کارنامه خود ثبت کرد که با توجه به تقاضای بالای سایر کشورها و بهویژه اروپا مقدار فراوانی نیست.
قطر مرز زمینی برای ارسال گاز از طریق خط لوله ندارد و پروژههای دریایی انتقال نیز از یکسو زمانبر و از سوی دیگر فقط به سمت شرق امکانپذیر است. این در حالی است باوجود خط لوله سراسر انتقال گاز در ایران، هزینه تولید «آلان جی»، انتقال و درنهایت تبدیل مجدد به گاز در پایانههای دریافتی کاملاً حذف میشود و نتیجه آنکه سود فراوانی برای طرفین به ارمغان خواهد آورد.
اکنون در بحرانیترین شرایط ژئوپلیتیک جهانی، ایران میتواند از فرصت بهدستآمده نهایت بهره را ببرد و در کنار توافقات هستهای، دستکم سونآپ گاز قطر را به اروپا کلید بزند.
درک مسئولان کشور از ملاحظات جغرافیایی و اهمیت ژئوپلیتیک کشور میتواند مسیر آینده گاز طبیعی جهان را دستخوش تحولات اساسی کرده و منافع بلندمدتی را متوجه ایران کند.
فرصتهایی که طی دو دهه گذشته به دلیل «ضعف دیپلماسی انرژی» و عدم اجرایی کردن پروژههای «سونآپ» موضع بالای دیپلماسی را در برابر همسایگان شمالی از دست دادیم، حال با «سونآپ گاز قطر» میتوانیم در میان و درازمدت موضع مناسب و درخور با همسایگان جنوبی خود داشته باشیم.