نیروگاههای تولید پراکنده و عبور از بحران اوج مصرف برق
نویسنده : نسترن رهذار - مسئول روابط عمومی شرکت تولید نیروی برق رامین
در سال های اخیر با فرا رسیدن فصل گرما و نیاز مشترکین به افزایش مصرف برق، حوزه انرژی را با چالش های مختلفی بویژه در بخش تأمین برق مواجه ساخته است. باید پذیرفت که با افزایش تعداد مشترکین و به تبع آن مصرف برق در بخش های مختلف از جمله مصارف خانگی، صنعت، اماکن رفاهی،آموزشی و .... طی سالهای آتی نیروگاههای موجود پاسخگوی نیاز انرژی الکتریکی نخواهند بود. علاوه بر این نیروگاههای کنونی با توجه به وسعت و محدوده ی قرار گرفتن آن ها نسبت به محل انتقال و توزیع موجب اتلاف انرژی در مسیر می شوند. از این رو دستیابی به راهکاری عملی توام با هزینه و زمان اجرای مناسب می تواند به رفع دغدغه تولید انرژی در سال های آتی کمک شایانی نماید.
از جمله منابع تولید برق می توان به نیروگاههای کوچک مقیاس اشاره داشت که ضمن تولید برق در محل استقرار تجهیزات، در همان نزدیکی نیز برق تولید شده مورد مصرف قرار می گیرد. اگر چه حدود 2 درصد از سهم تولید برق در کشور را این نیروگاهها برعهده دارند اما کاهش هزینه های ساخت نیروگاه، کاهش تلفات انرژی در فرآیند انتقال و توزیع، بازدهی بالا و سطح اشغال پایین می تواند از مهم ترین شاخصه های نیروگاههای کوچک مقیاس باشد که کشورهای توسعه یافته را به سمت توسعه و راه اندازی این نیروگاهها سوق داده است. نیروگاههایی که تحت عنوان تولید پراکنده هم نام برده می شوند و با توجه به تأکید بر رونق تولید در تمامی بخش های کشور، ضرورت ایجاد آن ها را پراهمیت تر جلوه نموده تا علاوه بر ادامه روند توسعه در زیرساخت های انرژی، از هدررفت برق نیز جلوگیری گردد.آن گونه که در ماده ۴۵ قانون برنامه ششم توسعه تاکید گردیده، "وزارتخانههای نفت و نیرو موظفند با همکاری سایر دستگاههای اجرائی ذیربط، برنامه اجرائی «طرح جامع انرژی کشور» را تا پایان سال اول اجرای قانون برنامه در چهارچوب قوانین مربوطه و در راستای سند ملی راهبرد انرژی کشور مصوب شورای عالی انرژی کشور، تهیه کنند و به تصویب هیأت وزیران برسانند ." این مهم در فروردین ماه ۱۳۹۹ انجام گرفت و طرح جامع انرژی کشور تصویب شد. در سند ملی راهبرد انرژی کشور نیز از بالا بودن میزان تلفات در بخش های تولید، تبدیل و عرضه در کنار دیگر تنگناهای که به نوعی فعالیت نیروگاههای بزرگ مقیاس را هم در بر می گیرد بعنوان یکی از چالش های بخش انرژی کشور نام برده شده است. در همین راستا توسعه مشارکت آحاد مردم و بخش خصوصی در سرمایه گذاری بخش انرژی (سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی) می تواند از راهبردهای کلی بخش انرژی تلقی گردد. همچنین نیروگاههای کوچک مقیاس از جمله زیرساخت های پیشرفته تأمین برق به شمار می روند که ضمن بهبود و ارتقاء تولید متضمن روند توسعه پایدار کشور در بخش انرژی و برق می باشد.
بر پایه آمار منتشره شرکت توانیر از سال ۱۳۸۷ که مقررات حوزه مقیاس کوچک تدوین شد تاکنون حدود ۲۲۰۰ مگاوات نیروگاه مقیاس کوچک در نقاط مختلف کشور احداث شده و به بهرهبرداری رسیده و نرخ توسعه ظرفیتهای این بخش، جزو بالاترین مقادیر در سبد تولید برق کشور است. با این حال موانع پیش روی توسعه نیروگاههای کوچک مقیاس به گونه ای هستند که با رفع آن ها می توان به جذب سرمایه گذار و مشارکت بخش خصوصی امید بیشتری داشت. از آن جمله تسهیل اخذ مجوزهای قانونی و واگذاری زمین برای احداث تولید پراکنده هاست که کوتاه نمودن مسیر فرآیندی از مقدمات مهم شعار حمایت از تولید است. علاوه بر این مشکلاتی همچون عدم تامین گاز این نیروگاهها در بخشی از سال، مطالبات معوقه آن ها از فروش سنوات قبل، اختلال در ساز و کار فروش برق حاصل از کوچک مقیاس ها و بیم از طولانی شدن زمان بازگشت سرمایه نیازمند سیاست گذاری بهتر و اتخاذ تصمیمات تسهیل کننده است.با تمام این تفاسیر رفع ناترازی در صنعت برق از دغدغه های متولیان امر بوده که همواره درصدد رفع آن برآمده اند و در کنار مدیریت مصرف می توان بستر توسعه زیرساخت های تولید را به شکل بهتری فراهم ساخت تا کارنامه موفق مدیریت صنعت برق را در سال های آتی و پیک مصرف شاهد باشیم.