بعد از چندین ماه تعلیق، بار دیگر مذاکرات احیای برجام در وین از روز پنجشنبه (چهارم اوت) از سر گرفته شد مذاکراتی که در فضایی از بیم و امید در حال برگزار است. به نظر می‌رسد این دور از مذاکرات وین در همان فرمت قدیمی خود، یعنی گفت وگوی ایران با ۱+۴ و ایالات متحده پی گرفته شود. «علی باقری» رییس هیات مذاکره‌کننده ایران و «رابرت مالی» رییس هیات مذاکره کننده ایالات متحده این بار در پایتخت اتریش باز هم مذاکرات غیرمستقیم را با وساطت «انریکه مورا» معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش خواهند برد.
 پیش نویس اتحادیه اروپا؛ دلیل از سرگیری دوباره مذاکرات
بهانه بازگشت دوباره مذاکره کنندگان به وین اقدام «جورف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحایه اروپا بود. بورل که رایزنی‌های غیر مستقیم ایران و آمریکا در دوه ماحصل آخرین سفر او به تهران بود. وی چندی پیش با انتشار یاداشتی در روزنامه آمریکایی فایننشال تایمز اعلام کرد یک متن پیشنهادی از سوی اتحادیه اروپا روی میز مذاکرات قرار گرفته که برای هر دو طرف مذاکره کننده دستاوردهایی دارد. اظهارات بورل تداعی‌کننده آن بود که اکنون زمان تصمیم گیری نهایی برای بازگشت به توافق هسته‌ای یا اعلام بن بست مذاکرات است. اتحادیه اروپا همچنین با اعمال تغییراتی، پیش نویسی از متن توافق را به ایران و آمریکا ارائه کرده که به عقیده بورل نمی‌توان آن را از این بهتر کرد، اما بهترین توافق ممکن است. باید گفت دعوت بورل از ایران و ایالات متحده برای پذیرش متن پیشنهادی و هشدار نسبت به تبعات عدم توافق، محرک موجی از رایزنی‌ها برای نجات برجام شد تا جایی که ایران و طرف غربی را دوباره بر سر میز مذاکرات نشاند. البته به نظر می‌رسد نگاه اتحادیه اروپا، حصول توافق و نه تداوم روند مذاکره برای مذاکره است، اختلاف تعبیری که شاید این دور از مذاکرات در وین را سخت‌تر کند.
 خواسته‌های متفاوت طرفهای برجام از مذاکرات
تحلیلگران می‌گویند برخی عوامل مانند فشارهای رژیم صهیونیستی، اختلافات با کنگره و مشکلات داخلی در آمریکا دلیل بی‌میلی دولت بایدن برای بازگشت به برجام در ماه‌های گذشته بوده است. اما از زمانی که پیش نویس بورل منتشر شد به یکباره ورق برگشت؛ چراکه آمریکا هر آنچه که می‌خواهد بر اساس متن پیش نویس محقق شده است. بر اساس متن وضعیت تعداد سانتریفیوژها، ذخایر اورانیوم، درصد غنی سازی اورانیوم، کاربری فوردو و اراک، دقیقاً مشخص است. بر این اساس بازرس‌های آژانس وسایل سنجشان را به ایران می‌آورند و در هر حوزه سنجش‌های لازم را صورت می‌دهند. بنابراین امریکا به دنبال چراغ سبز نشان دادن برای بازگشت به میز مذاکرات بود در هرچند در این مدت بارها اعلام کرده بود که حال بررسی پیش نویس ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا است. اما در طرف مقابل مقامات ایرانی اذعان دارند که در پیشنهاد جدید اروپا، بسیاری از مطالبات و خواسته‌های جمهوری اسلامی محقق شده است، اما هنوز مواردی باقی مانده است که عمدتاً مربوط به حوزه تحریم‌ها می‌شود. اگر غربی‌ها خواهان پیشرفت مذاکرات وین و به سرانجام رسیدن آن هستند باید چند خواسته اصولی ایران تأمین شود: اول اینکه باید از مؤثر و پایدار بودن رفع تحریم‌ها به نحوی تضمین‌شده اطمینان حاصل شود. این بدان معنا است که باید تهران اطمینان یابد که واشنگتن در آینده از هر گونه بهانه جویی برای اعمال دوباره تحریم‌ها خودداری خواهد کرد. مساله دوم اینکه هیچ موضوعی نباید به عنوان اهرم فشار یا گرو گیری جهت استفاده علیه ایران در آینده، باقی بماند. مسئله بعدی اطمینان از بهره مندی از مزایای اقتصادی برجام است. به این معنا اگر ایران تعهداش را انجام داد انتظار دارد مشکلات تحریمی‌اش به صورت عملیاتی و نه روی کاغذ رفع شود. بر این اساس ایران انتظار دارد شرکت‌های خارجی ترسی از سرمایه گذاری در ایران نداشته باشند. به عبارت دیگر ایران می‌خواهد اطمینان یابد که با بازگشت آمریکا به برجام، از مزایای برجام به لحاظ اقتصادی منتفع شود.
 افزایش توان هسته‌ای در راستای افزایش توان چانه زنی در وین
 در حالی که اخبار برگزاری دور جدید مذاکرات در وین از اوایل هفته گذشته منتشر شد، عصر دوشنبه نهم مرداد ماه وزارت خزانه داری آمریکا شش شرکت و یک کشتی را به بهانه ارتباط با ایران در فهرست تحریم‌ها قرار داد. اقدامی که واکنش ایران را به همراه داشت و همان شب نیز «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی از راه‌اندازی و گازدهی به صدها سانتریفیوژ پیشرفته خبر داد. گفتنی است در هفته‌های اخیر به شکل معناداری مقام‌های رده بالا در جمهوری اسلامی در اظهارنظرهای مشابهی از رسیدن ایران به توان فنی لازم برای ساخت بمب اتم سخن گفته بودند. البته این شخصیت‌ها هرچند همگی در جمله بعدی تاکید کردند که همچنان تهران برنامه‌ای برای حرکت به سمت ساخت تسلیحات اتمی ندارد.
همزمان با این موضع گیری‌ها، برخی کانال‌های تلگرامی با انتشار ویدئویی، از ساخت اولین کلاهک اتمی در صورت حمله به نطنز خبر داده‌اند.‌ در این ویدئو همچنین گفته شده است که شروع غنی‌سازی اورانیوم در تأسیسات سری در اعماق فوردو، ایران را در یک قدمی گریز هسته‌ای و ورود به جمع دارندگان تسلیحات اتمی قرار داده است.‌ به دنبال انتشار این گزارش تصویری بسیاری بر این باورند که تهران عملاً با تأخیر در ازسرگیری مذاکرات، چه در وین یا در دوحه و عدم احیای برجام به دنبال رسیدن به نقطه گریز هسته‌ای است. در مقابل برخی هم بر این باورند که اساساً آنچه درباره رسیدن ایران به توان ساخت سلاح اتمی در روزها و هفته‌های اخیر از زبان مقامات و مسئولان و برخی رسانه‌ها مطرح شده است، در راستای یک استراتژی دیپلماتیک با هدف پاسخ گویی در برابر تهدیدات صهیونیست‌ها و همچنین افزایش توان چانه زنی دیپلماتیک در جهت فشار هرچه بیشتر به طرف آمریکایی برای دادن امتیازهای مد نظر تهران است.
 

 رویداد 24: محمد صالح هاشمی گلپایگانی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر ایران اعلام کرد ۴ هزار تن از فرزندان مسئولان خارج از کشور هستند. محمد صالح هاشمی گلپایگانی با بیان این مطلب گفت: چه اصراری است فردی مسئول باشد، در حالی که فرزندش در خارج از کشور باشد یک رقابتی بین مسئولان نیز وجود دارد یعنی نمی‌شود افراد به دنبال تأمین یورو و دلار برای فرزندانشان باشد، اما با صدای بلند استقلال کشور را اعلام کنند. دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر در پاسخ به این سؤال که آیا این مدیران همچنان بر سرکار هستند، گفت: برخی از این مدیران همچنان درحال فعالیت هستند. متاسفانه قانونی در این زمینه نداریم. البته به ما ایراد گرفتند که اگر مدیری فرزندش در یک کشور دیگر است به مدیر چه ارتباطی دارد و چرا باید از وجود یک مدیر توانمند محروم شد. هاشمی گلپایگانی در پاسخ به این سؤال که آیا گشت ارشاد مسئولان به رانت و فساد اقتصادی احتمالی در ادارات ورود می‌کند، گفت: ما مواردی را داریم که به این نوع موضوعات ورود کرده و اقداماتی نیز در همین راستا صورت گرفته است. در مجموع هرجا که به ما اعلام شود، فرد مسئولی از رانت یا ارتباطات خاصی استفاده می‌کند مطمئن باشید ما وارد خواهیم شد.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر در پاسخ به این سؤال که آیا گشت ارشاد مسئولان در زمینه فساد مالی و رانت باعث جلوگیری از وقوع مسائلی مانند متروپل می‌شود، گفت: تاکید ما این است که صرفاً کارهای نمایشی انجام ندهیم، اما در ماجرای متروپل ما اگر می‌دانستیم که چنین اتفاقاتی افتاده است قطعاً ورود می‌کردیم. مردم مطالبات خود را در هر موردی به شوراهای امر به معروف و نهی از منکر اطلاع می‌دهند و شوراها پس از دریافت این گزارشات به این موارد نیز رسیدگی می‌کنند و اگر این کار را نکنند قطعاً تخلف انجام داده‌اند.

 

 چندی پیش و برای چندمین مرتبه، خبری دال بر درگیری‌های مرزی میان مرزبانان کشورمان با نیروهای طالبان منتشر شد. مساله ای که در نوع خود تا حدی فضای امنِ مرزهای شرقی کشورمان را تهدید و اتخاذ سیاست‌های لازم جهت رفع این ناامنی‌های گاه و بیگاه را به یکی از اولویت‌های اساسی مسوولان ایران تبدیل می‌کند. در این راستا اینطور گفته شده که نیروهای طالبان در بخشی از مرزهای شرقی کشورمان (در نزدیکی شهرستان هیرمند)، قصد برافراشتن پرچم طالبان را در نقطه‌ای داشته‌اند که جز قلمرو افغانستان نبوده است. از این رو، برخی نیروهای طالبان اقدام به تیراندازی به سمت مرزبانان ایرانی کرده‌اند و نیروهای کشورمان نیز متقابلاً به این اقدام نیروهای طالبان واکنش نشان داده و درگیری میان دو طرف برای نزدیک به یک ساعت ادامه داشته است. درگیری‌هایی که پس از یک ساعت و همزمان با برخی رایزنی‌ها میان مقام‌های ایرانی و طالبان، خاتمه یافته است. در این راستا، اینطور به نظر می‌رسد که سه دلیل اصلی را می‌توان به مثابه دلایل اصلی این قبیل رفتارهای تنش‌زا از سوی نیروهای طالبان در مجاورت مرزهای مشترک افغانستان با ایران ذکر کرد.
الف ) عدم آشنایی نیروهای طالبان با اصول و پروتکل‌های مرزی
یکی از اصلی‌ترین دلایلِ تنش زایی های گاه و بیگاه نیروهای طالبان در مجاورت مرزهای مشترک با کشورمان، عدم ارائه آموزش‌های کافی به آن‌ها در زمینه اصول و پروتکل‌های مرزبانی است. درست به همین دلیل است که شاهدیم آن‌ها هر مرتبه دست به اقدامی می‌زنند و تحرکی را انجام می‌دهند که با بدیهی‌ترین اصول مرزبانی که البته از حیث بین المللی نیز مورد شناسایی قرار گرفته، در تضاد است. از این رو به عنوان مثال نیروهای طالبان در یک مورد به دنبال ایجاد زمینه مناسب برای ایجاد راه در منطقه مرزی با ایران و در نقطه‌ای ممنوعه بر می‌آیند و مرتبه دیگر سعی دارند پرچم خود را در جایی قرار دهند که اساساً خاک افغانستان قلمداد نمی‌شود. از این منظر، ناآگاهی و بی اطلاعی نیروهای طالبان و حتی مقام‌های مرزبانی آن‌ها از اصول بدیهی مرزبانی، یکی از مهمترین دلایل اقدامات تنش زای گاه و بیگاه آن‌ها در مجاورت مرزهای مشترکِ افغانستان با ایران است.
ب ) ماجراجویی‌های برخی عناصر طالبان
یکی دیگر از عوامل احتمالی که در قالب آن می‌توان به مساله تنش زایی های گاه و بیگاه طالبان در جوار مرزهای مشترک با ایران نگریست این است که برخی نیروهای این گروه اساساً دیدگاه تندی را نسبت به کشورمان دارند و به نوعی با این قبیل اقدامات سعی در تنش‌زایی علیه ایران دارند. نباید فراموش کرد که اساساً گروه طالبان گروهی یکدست نیست و طیف‌های به شدت افراطی هم در داخل آن حضور دارند و هم با آن متحد شده‌اند (نظیر شبکه حقانی). از این منظر، هیچ بعید نیست که برخی نیروهای افراطی حاضر در این گروه و یا ائتلافِ آن با دیگر گروه‌ها، به نوعی سعی داشته باشند تا زیرِ چتر طالبان، رویه‌ها و دستورکارهای خاصِ خود را علیه کشورمان دنبال کنند.
پ ) احتمال کنشگری پنهان برخی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه ای علیه ایران
در نهایت باید گفت یکی دیگر از احتمال‌هایی که می‌توان از آن به مثابه ریشه برخی تحرکات گروه طالبان علیه ایران مخصوصاً در حوزه مرزی اشاره کرد این است که هیچ بعید نیست برخی جریان‌ها و کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه ایِ رقیب و مخالف با کشورمان، با نفوذ در صفوف طالبان و حتی بعضاً تعریفِ اتحادهای پشت پرده با آن، نوعی دستورکار ناامن سازی و تنش زایی در جوار مرزهای شرقی کشورمان را دنبال کنند تا شاید از این طریق بتوانند جبهه‌ای جدید را علیه ایران باز کنند. از این منظر، تنش زایی های گاه و بیگاهِ نیروهای طالبان علیه ایران را بایستی نوعی کنشگری پنهان این قبیل بازیگران علیه کشورمان ارزیابی کرد که البته در نوع خود بر آن هستند تا اراده ایران را نیز محک بزنند.
از این رو، اتحاذ مواضع قاطع در برابر این قبیل اقدامات و ارسال این سیگنال به طرف افغانستانی که تداوم این نوع از رویه‌ها می‌تواند هزینه‌های سنگینی را برای آن به همراه داشته باشد، بایستی در دستورکار کشورمان قرارگیرد. البته که در عین حال باید کانال‌های سیاسی و دیپلماتیک را نیز تا جای ممکن باز نگه داشت و از گزینه واکنش و پاسخ سخت تنها در شرایطی بهره برد که راهکارهای دیپلماتیک و روند دیپلماسی، به نتیجه‌ای نرسند. باید توجه داشت که اگر روند تنش زایی های برخی نیروهای طالبان علیه ایران به پایان نرسد، این جریان در آینده نزدیک، حاملِ هزینه‌های سنگینی برای کشورمان خواهد بود. از این رو بهتر است که با توجه به گستره قابل توجه مرزهای سرزمینی کشورمان با افغانستان، هر چه سریع‌تر تدبیری جامع در این رابطه اندیشیده شود.
 

عضوهیات رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرد: مذاکرات فرسایشی شده است، به نظر می‌رسد برخی جریان‌های سیاسی داخل کشور و آمریکا نمی‌خواهند مذاکرات به نتیجه برسد.
محمد باقری مجلس شورای اسلامی گفت: هر ماه 28 هزار میلیاردتومان و به عبارت دیگر صدقه توسط دولت به مردم پرداخت می‌شود این در حالی است که دریاچه ارومیه در حال جان دادن است. مردم آذربایجان سال‌های سال عزادار و نگران دریاچه ارومیه هستند مردم آذربایجان صدقه دولت را نمی‌خواهند آنها احیای دریاچه ارومیه را می‌خواهند.
نماینده مردم بناب در مجلس ادامه داد: مقام معظم رهبری آذربایجان را سر ایران خواندند اما بدانید با مرگ دریاچه ارومیه سر ایران هم به مرگ فرو خواهد رفت. دولت محترم اگر می‌خواهید دریاچه ارومیه را نجات دهید فقط یک ماه 28 هزار میلیارد تومان یارانه را به احیای دریاچه ارومیه اختصاص دهید تا به طور همیشه دریاچه نجات پیدا کند، مردم خواستار توقف سدسازی‌های غیر کارشناسی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه هستند به هوش باشید تعلل حتی یک روز در دریاچه ارومیه خیانت به شهدا و مردم آذربایجان است.
وی گفت: وزیر نیرو اگر دنبال احیای دریاچه ارومیه هستید هر چه سریعتر دستور دهید رهاسازی آب‌های پشت سدها انجام شود وزیر کشاورزی جلوی توسعه غیرکارشناسی کشاورزی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه بگیرید، الگوی کشت را تغییر دهید، کانال‌های سه و چهار را تمام کنید آبیاری قطره‌ای و بارانی را به جد پیگیری باشید.
این نماینده مجلس مطرح کرد: رئیس جمهور تأمین اجتماعی کامل یعنی درمان رایگان، شغل و مسکن مناسب می‌خواهد مردم صدقه نمی‌خواهند با دادن یارانه نقدی که تجربه شکست خورده در دولت دهم است دوباره راه انحرافی دولت دهم را می‌روید پرداخت 28 هزار میلیارد تومان یارانه در هر ماه و در سال 300 هزار میلیارد تومان به مردم نابودی اشتغال، نابودی مسکن و خلاصه نابودی اقتصاد کشور است.
باقری با بیان اینکه مردم آذربایجان فقط یک مطالبه دارند و آن هم احیای دریاچه ارومیه است تاکید کرد: که احیای آن هم شغل است، هم مسکن است و هم درمان و پیشگیری از سرطان‌ها و بیماری‌های مزمن در منطقه دریاچه ارومیه. رئیس جمهور تراز آب دریاچه ارومیه در حال حاضر به سال 92 رسیده است، به عبارت دیگر در یک سال گذشته برنامه‌های ستاد احیای دریاچه رومیه تعطیل شده است. رئیس جمهور، رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه باید خود حضرتعالی یا یکی از وزرای کابینه یا رئیس سازمان محیط زیست کشور باشد لذا دستور دهید نسبت به اصلاح ساختار ابلاغی اقدامات لازم را انجام دهند.
این نماینده مجلس مطرح کرد: پرداخت 28 هزار میلیارد تومان در هر ماه یکی از عوامل مهم تورم است، رئیس جمهور گرانی و تورم کمر بیش از 90 درصد مردم را شکسته است شایسته است جلوی افزایش نقدینگی را در کشور بگیرید گرانی در حال حاضر 50 درصد است سال آینده با پرداخت هر ماه 28 هزار میلیارد تومان، تورم به 100 درصد خواهد رسید.
عضوهیات رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار داشت: در خصوص مذاکرات عرض می‌کنم، مذاکرات فرسایشی شده است به نظر می‌رسد برخی جریان‌های سیاسی داخل کشور و آمریکا نمی‌خواهند مذاکرات به نتیجه برسد لذا از ریاست جمهور می‌خواهیم با انتخاب افرادی که به مذاکرات اعتقاد دارند مسیر را اصلاح کنند و گرنه با تیم موجود توفیق در مذاکرات بعید به نظر می‌رسد.

 

پایگاه خبری «مدرن دیپلماسی» در گزارشی، ضمن اشاره به بن‌بست و رکودِ ایجاد شده در روند مذاکرات احیای برجام، به طور خاص به این نکته اشاره کرده که این مذاکرات به دلیل آنکه تضمین‌های عینی را به ایران نمی‌دهند و اساساً دغدغه‌های امنیتی آن را نیز به نحو مناسبی مورد توجه قرار نمی‌دهند، از شانس بسیار کمی جهت موفق شدن برخوردار هستند.
در این چهارچوب، مدرن دیپلماسی بر این باور است که بایستی کشوری نظیر پاکستان که همسایه ایران است و ایران تعاملات نسبتاً خوبی با آن دارد را وارد میدان کرد و زمینه را هم جهتِ تداوم یافتن توانمندی‌های اتمی ایران و هم ارائه تضمین‌های هسته‌ای معتبر به این کشور فراهم نمود. مدرن دیپلماسی در تشریح پیشنهاد خود به این نکته اشاره می‌کند که بایستی عمده روندِ فعالیت‌های اتمی ایران به خارج از این کشور (پاکستان) منتقل شود و در عین حال به این کشور این تضمین داده شود که در صورتی که با حمله یک دولت خارجی که از تسلیحات اتمی برخوردار است مواجه شد، ایران نیز مجاز خواهد بود که به سمت دستیابی به سلاح‌های اتمی حرکت کند.
مدرن دیپلماسی در این رابطه می‌نویسد: «ایران پس از آنکه دوربین‌های نظارتی آژانس بین المللی انرژی اتمی در تاسیسات هسته‌ای خود را از دسترس خارج کرد، اعلام کرده که توانایی ساخت تسلیحات اتمی را دارد اما تمایلی جهت حرکت به سمت آن‌ها ندارد.
این خبر پس از آن منتشر شد که مذاکرات جهت احیای توافق برجام تا به این لحظه با شکست و ناکامی رو به رو بوده است. اگرچه زمان و فرصت‌ها به سرعت می‌گذرند و تمام می‌شوند، هنوز شانس و فضا جهت اتخاذ دیپلماسی و حل معادله اتمی ایران وجود دارد.
هنگامی که مذاکرات اتمی با ایران در دولت باراک اوباما آغاز شد، نخستین پیشنهادی که مذاکره کنندگان غربی پیش روی ایران گذاشته بود، این مساله بود که این کشور غنی سازی اورانیوم خود را به فرانسه برون‌سپاری کند و اجازه دهد که روسیه نیز مساله زباله‌های هسته‌ای را مدیریت کند.
البته که ایران به نحوی بنیادین این پیشنهاد را رد کرد. از این رو این پیشنهاد رها شد. با این حال شاید بتوان این پیشنهاد را بار دیگر و با ایجاد دو تغییر اساسی در آن عملیاتی کرده و روزنه‌ای را جهت حل معادله اتمی ایران ایجاد کرد. ایران با تعطیل کردن تاسیسات غنی سازی هسته‌ای داخلی خود، سانتریفیوژها و ذخایر اورانیوم خود را به تاسیسات تحت کنترل ارتش پاکستان که نظارت 24 ساعته روی آن‌ها وجود دارد و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز کاملاً آن‌ها را رصد می‌کند، منتقل می‌سازد. در این راستا مهندسان و دانشمندان ایرانی نیز تاسیسات ایران در پاکستان را اداره خواهند کرد و زمینه را جهت تولید اورانیوم با غنای سطحِ پایین جهت مصارف پزشکی و تولید برق فراهم می‌سازند. در این چهارچوب، اورانیوم با غنای کم جهت رفع برخی نیازهای خاص ایران به این کشور بازگردانده خواهد شد و در عین حال هرگونه سنگ معدن اورانیوم استخراج شده یا زباله‌های اتمی تولید شده، به پاکستان منتقل می‌شود تا از تجمع ذخایر اتمی در ایران جلوگیری شود. اگر اورانیوم ایران به نقطه‌ای در خارج از این کشور مثلاً در خاک پاکستان منتقل شود، دیگر مهم نیست که اورانیوم در چه سطحی از غنی سازی نگهداری می‌شود.
درست در همین نقطه، دومین تغییر در مورد پیشنهاد قدیمی ارائه شده به ایران خود را نشان می‌دهد. بیایید به ایران اجازه دهیم که بخشی از غنی سازی اورانیوم خود را در حدی انجام دهد که حتی برای تولید تسلیحات اتمی نیز مناسب است.
حضور این مواد غنی شده در پاکستان تضمینی خواهد بود که برنامه هسته‌ای ایران به انحراف نخواهد رفت. »
منبع : فرارو