تخریب هزاران سد در اروپا و آمریکا، آیا ایران نیز سدها را تخریب و رودها را احیا میکند؟
تعداد بازدید : 0
جهان نیازمند نهضت تخریب سدها
قرنهاست که انسانها تلاش میکنند محیط زیست را مطابق با نیازهای خود مهار کنند و سدها بخشی از این میراث ناپایدار هستند؛ اکنون اگر مافیای سدسازی اجازه دهد نابودی و حذف این سازههای دردسرساز میتواند بخش مهمی از دستکاری بشر در محیط زندگی آن را رفع کند.
به گزارش تحریریه، جهان پس از نهضت سدسازی که در قرن بیستم گرفتار آن شده بود اکنون به این نتیجه رسیده است که داشتن نگاه کوتاه مدت و کسب سود مقطعی باعث خسارتهای بسیار فراوانی برای محیط زیست و انسان میشود به گونهای که کیفیت و حتی امکان زندگی بشر را هم تهدید میکند.
در طول قرن پیشین به ویژه در دهه پایانی آن به تدریج افراد آگاه و دلسوز در کشورها دریافتند که بستن مسیر رودها یا تغییر جریان رودخانهها ارزش آن را ندارد که برای روشنایی برق تولید کرد یا به فکر کسب سود حاصل از کشاورزی مکانیزه و برنامه ریزی شده آن بود، بلکه باید اقدامی انجام داد تا این منافع در چارچوب مسیر طبیعی خود روخانه باید پیگیری و تأمین شود.
مشاهده اثرات زیست محیطی سدها بر زندگی انسانها و حیوانها و حتی وقوع تغییرات طبیعی در جوامع، تصمیم گیران را در حدود سه دهه اخیر بر آن داشت اقدام واقعی را از مخربترین سدها شروع و آنها را حذف کنند. در برخی موارد که نابودی سدها امکانپذیر نبود نیز تا حد امکان کوشش شد آنها را با محیط زیست سازگار سازند.
در سال ۲۰۲۱ پنجاه و هفت سد در آمریکا محو شدند و این اقدام دوستداران محیط زیست در نهایت موجب شد تا ۲۱۳۰ مایل رودخانه بار دیگر به یکدیگر وصل شوند
ایالات متحده در سرتاسر سرزمین خود بیش از ۹۱ هزار سد دارد و با وجود پیشرفتهای عظیم تکنولوزیکی و تواناییها در ساخت و ساز، قبل از بقیه کشورها دریافت که باید زندگی را با روند طبیعی و جریان آب هماهنگ کند.
به همین دلیل مقامهای ایالتی در آمریکا از سال ۱۹۱۲ به تدریج تلاش کردند تا این موانع دست ساز بشر را از مسیر رودخانهها حذف کند. از سال ۱۹۱۲ تاکنون بیشتر از ۱۷۰۰ سد در این کشور تخریب شدند که بیشتر این اقدام با هدف حفظ محیط زیست انجام گرفت.
از دهه پایانی قرن بیستم و با قدرت گرفتن احزاب سبز، این روند تشدید شد به گونهای که بین ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ حدود ۹۰۰ سد در آمریکا به دست انسانها خراب و برداشته شدند. در این دوره به صورت میانگین هر سال بین ۵۰ تا ۶۰ سد از جغرافیای آمریکا حذف شدند. بیشتر از ۱۰۰ مورد از سدهای حذف شده در ایالت کالیفورنیا تخریب شدند.
طبق آمار سایت American Rivers در سال ۲۰۲۰ حدود ۷۰ سد در ایالتهای مختلف آمریکا تخریب شدند و این عدد در سال ۲۰۲۱ پنجاه و هفت سد اعلام شد. این اقدام دوستداران محیط زیست در نهایت موجب شد تا ۲۱۳۰ مایل رودخانه بار دیگر به یکدیگر وصل شوند.
-
تخریب سدها، مفید اما دیرهنگام
تارنمای معتبر و شناخته شده موسسه «نشنال جیاگرافیک» این تصمیم آمریکا در زمینه تخریب سدها را اقدامی مفید دانست که دیر و با سرعت کم انجام میشود.
طبق بررسیهای این اندیشکده از مجموع ۹۱ هزار سد آمریکا یک ششم آنها دارای ظرفیتهای عمیق تخریب محیط زیست هستند. درواقع ادامه فعالیت بیش از ۱۵ هزار سد آمریکا باعث ضررهای اقتصادی برای این کشور میشود.
تعمیر و به روزرسانی سدهای امریکا حدود ۷۰ میلیارد دلار هزینه نیاز دارند ضمن آنکه بیشتر از ۷۰۰ سد در این کشور به صورت انحصاری در مالکیت پنتاگون قرار دارند.
نکته فاجعه بار این است که بیشتر از ۸ هزار سد در آمریکا عمری بیشتر از ۹۰ سال دارند و برخی از آنها اکنون نزدیک محیطهای شهری قرار گرفتهاند که تخریبشان تهدیدهای زیادی را به همراه دارد.
البته قاره سبز نیز به اهمیت نابودی سدها برای حفظ جان بشر و محیط زیست پی برده است و طبق گزارش رسانهها در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۲۴۰ سد در اروپا از مسیر رودخانهها برداشته شدند.
اتحادیه اروپا این هدف را تعیین کرده است که با رفع موانع و سدهای ساخته دست بشر اجازه دهد حداقل ۲۵۰۰۰ کیلومتر رودخانه را تا سال ۲۰۳۰ دوباره جریان پیشین خود را داشته باشد. به نظر میرسد تاکنون اروپا به این هدف متعهد بوده است.
بسیاری از سدها در جهان و از جمله در ایالات متحده با در نظر گرفتن تحلیلهای زیست محیطی نوین و روندهای مدرن یا با نگاه به آینده طراحی نشدهاند. به نوشته، نشنال جیاگرافیک در برخی مناطق آمریکا تعداد زیاد سدها شکل دیگری از بی نظمی طبیعی را به همراه داشته است به گونهای که موجب افزایش ۳۰ درصدی بارندگی و تخریب محیط زیست با وقوع سیلابهای شدید شده است.
برای قرنها، انسانها تلاش کردهاند تا محیط زیست را مطابق با نیازهای خود مهار کنند و سدها بخشی از این میراث ناپایدار هستند. انسانها از مزایای این سیستمهای دست ساز خود بهره مند شدهاند و اکنون باید با خطرات آنها مقابله کنند. یک کارشناس محیط زیست و متخصص سدها میگوید ما بارها و بارها اثرات مخرب و خطرات پروژه سدسازی را دیدهایم اما برای ما چندان اهمیتی ندارد فقط نکته مهم برای ما این است که ببینیم چه زمانی این سیاست با سرعت به سمت شکست و نابودی ما را پیش میبرد.